Een paar jaar geleden sprak ik in Boedapest met de toenmalige adjunct-hoofdredacteur van de Hongaarse krant Népszabadság, Gábor Horváth. Recent was namelijk een nieuwe mediawet aangenomen door het Hongaarse parlement, een initiatief van de Fidesz-partij van premier Viktor Orbán.
Een veelgehoord kritiekpunt was dat deze wet fnuikend zou zijn voor de persvrijheid. Zo kon de overheid sancties treffen tegen media die 'de openbare orde verstoren' - wat dat ook moge zijn. Ik ondervroeg Horváth over de effect hiervan op zijn krant. Het voornaamste gevolg leek zelfcensuur te zijn. "Wij moeten goed letten op alles wat we doen", aldus Horváth. "Sinds de invoering van de mediawet hebben we een advocaat in de arm genomen die constant kijkt of wat wij doen binnen de wet valt.”
Uiteindelijk mocht deze maatregel niet baten: vorige maand [doekte uitgever Mediaworks plotseling Népszabadság op]. Officieel omdat de krant niet meer levensvatbaar zou zijn; ook Fidesz beweerde dat marktwerking de oorzaak was. De abrupte sluiting doet echter vermoeden dat er meer speelt. Overheidsingrijpen is niet bewezen, maar [speculaties zijn er volop].
Een paar dagen na mijn gesprek met Horváth interviewde ik Ferenc Kumin, destijds woordvoerder van de Hongaarse regering. "Ik snap de angst voor de mediawet niet", merkte hij op. "De overheid heeft nog geen enkele keer de sancties uitgevoerd die in de wet staan. Zelfcensuur, dat door veel media toegepast wordt, is dan ook totaal niet nodig. De media zijn vrij in Hongarije, ze maken het alleen zichzelf heel lastig.”
Met het oog op de sluiting van Népszabadság kun je een zekere ironie zien in Kumins opmerking. De krant had inderdaad niets te vrezen van de mediawet. De krant is gesloten door andere krachten - mogelijk met inmenging van de overheid.
[NRC sprak na de sluiting met Horváth], die ook bemoeienis van Fidesz vermoedt. Horváths waarschuwing aan het eind van het artikel maakte me bang: "Dit kan ook in andere Europese landen gebeuren. Zij moeten zichzelf hiertegen wapenen." Kijkend naar de stand van zaken in verschillende EU-lidstaten besefte ik dat Horváth een punt had. Persvrijheid is niet vanzelfsprekend, ook al wil ik anders geloven.