Diversiteit: De witte bubbel

In een tijd waarin elke maatschappelijke discussie strandt in expliciet of impliciet racisme met mensen die jouw buren of collega’s kunnen zijn. Waar rechtse, fascistische, politieke schedelmeters uitgebreid worden gelanceerd door innige contacten met ‘kwaliteitskranten’. Een tijd waarin moslimhaat salonfähig is geworden met medeweten van de media. In mijn achterhoofd het besef dat deze blog niet wordt begrepen door witte journalisten, die met al hun privileges zich door prachtige bochten kunnen wringen en schuilen achter ‘goedbedoelde’ intenties. Immers, het vergroten van de diversiteit is al decennialang een thema dat op de agenda staat. En daar is ook alles mee gezegd, want in percentages uitgedrukt zijn er nog minder journalisten met een niet-Westerse migratieachtergrond op de redacties te bekennen dan pak ‘m  beet vijftien jaar geleden. 

Mijn kansen op een toekomst bij een kwaliteitskrant zijn na mijn vervelende ervaringen bij dagblad Trouw (2017) volledig verkeken, ik streef dat doel ook niet meer na. Maar belangrijker dan mijn carrière; wat zijn de maatschappelijke gevolgen voor mensen met een niet-Westerse migratieachtergrond bij het ontbreken van diversiteit in de media?  

Een paar dagen geleden maakte ik nog mee hoe nepnieuws wordt geproduceerd door de Telegraaf en AT5. In aanloop naar de Dodenherdenking op 4 mei verscheen op de sites van de Amsterdamse media AT5 en Telegraaf dat Molukse hooligans van Ajax fysiek optreden wanneer de aangekondigde ‘lawaaidemonstratie’ plaats zou vinden. Diverse andere kanalen namen dit nieuws gretig over. Pure leugens volgens mijn bronnen binnen deze Molukse harde kern. Ik ging op onderzoek uit en raadpleegde diverse bronnen binnen de moeilijk toegankelijke groep hooligans, het voordeel van mijn achtergrond. Uiteindelijk nam ik het telefoongesprek op dat ik met een AT5-journalist voerde, toen ik hem confronteerde met deze leugens. Het resulteerde in rectificaties en binnen twaalf uur bereikte ik meer dan 112.000 mensen via mijn Facebookpagina omdat ik de gesprekken openbaar had gemaakt. 

Het gevolg van deze actie is dat het vertrouwen in de journalistiek nog meer is afgebrokkeld binnen de Molukse samenleving. Hetzelfde geldt voor diverse andere minderheden waar de ene naar de andere leugen over wordt geschreven. Met de intenties om goedkoop te ‘scoren’, want dat levert weer de broodnodige clicks op. Daardoor worden bevolkingsgroepen tegen elkaar uitgespeeld, een verdeel-en-heerssysteem waar wij Molukkers veel ervaring mee hebben. 

Activisme is een ‘vies’ woord en ‘rebels gedrag’, gedefinieerd vanuit witte kaders, is uit den boze. Ook al versta jij je vak, je dient constant mee te draaien in de malle molen van de nieuwsindustrie. Een roep om radicale verandering, want dat is de enige oplossing om diversiteit te vergroten, stuit op weerstand bij witte journalisten. Men is gebaat bij het behouden van de status quo, want de machtige instituties gaan nooit vrijwillig afstand doen van hun posities. En veranderingen zijn altijd eng, zeker als het je plek kan kosten. De dominante witte, opgelegde etiquette binnen de journalistiek zijn alleen bedoeld om mensen in het gareel te houden.

De doorsnee redactie is een bubbel met mensen die op elkaar lijken en op geen enkele manier een afspiegeling zijn van de maatschappij waarover zij schrijven; geen verantwoordelijkheid nemen voor de zwarte inkt die dagelijks op het papier wordt gedrukt of de ether in wordt geslingerd, met alle negatieve, maatschappelijke gevolgen van dien. Zij, de witte journalisten, die niet voor de zoveelste keer hoeven uit te leggen dat ze afstand nemen van terrorisme omdat ze toevallig een ‘moslimachtig’ uiterlijk hebben. Of, in mijn geval, tig keer duidelijk maken dat Satudarah weinig tot niets te maken heeft met de Molukse cultuur of de Republiek Maluku Selatan (RMS) en mijn moslimvrienden wel degelijk deugen. Het heeft ook sterke invloed op kansen op de arbeidsmarkt en studiekeuzes. Een forse impact op je toekomst.

Toen ik in 2014 mijn eerste fotocamera kocht had ik nog geen idee dat ik in de journalistiek zou belanden. Ik wilde vooral mijn vrienden en familie informeren over mijn ontmoetingen. Hoe anders zou mijn leven eruit hebben gezien als ik ‘wit’ was? Dat je nooit jezelf hoeft te verantwoorden voor je afkomst, geen energie verliest aan nodeloze discussies of leugens moet ontkrachten. Maar vooral meer kansen krijgt in een samenleving die haar ogen definitief heeft gesloten voor onrecht en waar feiten er niet meer toe doen.

Dit prachtige Molukse gezegde houdt mij voor altijd op de been: Apa datang dari muka, djangan unduré! (Wat er ook op ons pad komt, nimmer zullen wij wijken) 

Op donderdag 17 mei organiseert Vers in de Pers een borrel met als thema Diversiteit in de media: van buzzwoord naar implementatie, waarbij ook Geronimo Matulessy aanwezig is. Wil je meepraten over dit thema? Dan ben je van harte welkom. Meld je hier aan.