Waar trekken we precies de grens?

Foto: Dingena Mol

Een bevriend oud-politicus windt er geen doekjes om. De verhalen die hij leest over onze beroepsgroep vindt hij ronduit schokkend. Ik heb altijd de neiging om Hilversum te verdedigen, maar dit keer kan ik hem geen ongelijk geven. ‘Het is niet overal zo,’ pruttel ik nog. 

Het is zaak dat er zo snel mogelijk een einde komt aan scheve machtsverhoudingen binnen de omroep. Maar hoe bereik je dat? Natuurlijk: je kunt beginnen om te stoppen met al die kortlopende contracten. Geef mensen de zekerheid die ze nodig hebben, en versterk daarmee ook hun positie op de redactie. Maar daarmee is grensoverschrijdend gedrag natuurlijk niet direct uit de wereld. 

Vraag is bovendien waar die grens precies ligt. 

In veel gevallen is dat natuurlijk volstrekt duidelijk. Toch is er ook een grijs gebied. Wat de één kenmerkt als grap, ziet de ander als beledigend of intimiderend. Ik ken ontzettend aardige verslaggevers die in de montage – onder stress – uitermate onhebbelijk kunnen worden. Niet goed te praten, maar is het grensoverschrijdend? Zeker als ze na afloop excuses maken? Lastig. 

Zolang we met elkaar niet bepaald hebben wat grensoverschrijdend gedrag is, is het moeilijk om goed onderzoek te doen

Onderzoeken zijn er inmiddels te over. Martin van Rijn zoekt uit hoe het er achter de schermen aan toe gaat bij de hele publieke omroep. De NOS laat – na Studio Sport – nu ook de cultuur binnen de hele organisatie onderzoeken. En ook RTL Nieuws gaat onderzoek doen. 

Maar hoe beoordelen die onderzoekers nou wat wel of niet door de beugel kan? 

Opmerkelijk genoeg wordt dat onderzoek bij RTL gedaan door Bezemer & Schubad, het bureau dat verantwoordelijk was voor het dubieuze rapport naar vermeend grensoverschrijdend gedrag van PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk. Van Dijk verliet de Kamer, maar later werd het betreffende rapport als ‘subjectief’ en ‘broddelwerk’ getypeerd. Uiteindelijk moest het PvdA-bestuur excuses aanbieden. Maar Van Dijk is wel zijn baan kwijt. Je vraagt je af waarom RTL met zo’n omstreden club in zee gaat. 

Zolang we met elkaar niet bepaald hebben wat grensoverschrijdend gedrag is, is het moeilijk om goed onderzoek te doen, laat staan conclusies te trekken. Laten we daarom eerst het gesprek aangaan waar we de lijn precies trekken. En volgens mij moet uitgangspunt van al deze onderzoeken zijn dat er lessen getrokken kunnen worden hoe we cultuur en werkklimaat kunnen verbeteren. Het ‘blaming and shaming’ heeft ons tot dusverre helemaal niets opgeleverd, behalve geknakte carrières en veel verdriet bij alle betrokkenen.