Mag AI mijn werk zomaar gebruiken zonder mijn toestemming?
Nee. Er bestaat weliswaar een identificatieplicht, maar deze mag niet misbruikt worden. Op grond van artikel 8 Politiewet is een ambtenaar van politie bevoegd tot het vorderen van inzage van een identiteitsbewijs, voor zover dat ‘redelijkerwijs noodzakelijk is voor de uitvoering van de politietaak’. De politietaak bestaat uit de handhaving van de rechtsorde, de handhaving van de openbare orde en de verlening van hulp aan hen die dit behoeven.
De Aanwijzing uitbreiding identificatieplicht beschrijft enkele situaties waarin het vorderen van een ID-bewijs noodzakelijk kan zijn. De politie kan hier bijvoorbeeld toe overgaan in verband met de opsporing van een strafbaar feit. Ook bij hangjongeren die overlast veroorzaken in de openbare ruimte is een agent bevoegd om legitimatie te vragen, evenals bij onrust of dreigend geweld in uitgaansgebieden of bij openbare manifestaties.
Van het vorderen van legitimatie kan een intimiderende en soms zelfs escalerende werking uitgaan en de politie mag hier niet zonder (goede) reden toe overgaan. Daarom heeft de Ombudsman eerder geadviseerd dat het vragen naar legitimatie achterwege dient te blijven als de politie niet van plan is om bijvoorbeeld een proces verbaal op te maken vanwege een vermeend strafbaar feit. Identiteitscontrole is ook niet zonder meer geoorloofd als de politieambtenaar de identiteit al kent van degene van wie hij inzage wenst.
Een fotojournalist dient in de openbare ruimte onder normale omstandigheden gewoon zijn werk te kunnen doen. Er dient dan niet zonder reden om een ID-bewijs te worden gevraagd. Dat is hinderend en leidt tot irritatie. Toch kan het als journalist verstandig zijn om toch maar gehoor te geven aan de vordering. Op het weigeren van het tonen van een ID-bewijs staat namelijk een geldboete. Hiertegen kan achteraf weliswaar verzet ingesteld worden, maar dat kost veel tijd en energie. Bij weigering om te legitimeren kan de politie bovendien tot aanhouding overgaan en dan is doorwerken geen optie meer.
Kortom, kalmeren, legitimeren en dan weer verder fotograferen. Was de vordering onterecht? Overweeg dan om hierover achteraf alsnog een klacht in te dienen.
Rutmer Brekhoff, NVJ-advocaat
Foto: ProNews/ANP