Mag AI mijn werk zomaar gebruiken zonder mijn toestemming?
NEE. Het simpele feit dat je op een foto staat betekent nog niet dat je de afbeelding ook mag gebruiken. Deze fout wordt regelmatig gemaakt. En niet door de minsten. Zo werd supermodel Gigi Hadid onlangs door een Amerikaans fotoagentschap aangeklaagd voor het gebruik van 50 foto’s op haar sociale media. Ze stond zelf op de foto’s, maar beschikte niet over de rechten om ze ook te gebruiken.
Naar Nederlands recht moet steeds onderscheid worden gemaakt tussen de situatie dat iemand opdracht heeft gegeven tot het maken van zijn portret en de situatie dat iemand hiertoe géén opdracht heeft gegeven. Als een foto in opdracht van de geportretteerde is gemaakt, mag de fotograaf dit beeld niet gebruiken zonder toestemming van de geportretteerde. De geportretteerde mag het beeld zelf wel verveelvoudigen (een afdruk verspreiden onder familie en vrienden) maar weer niet openbaarmaken (bijvoorbeeld plaatsen op Facebook of Instagram) zonder fiat van de maker. Fotograaf en geportretteerde zijn in deze situatie tot elkaar veroordeeld. Goede afspraken zijn noodzakelijk.
Hoe gek het voor een leek ook lijkt: meewerken aan en toestemming geven voor een fotosessie is niet hetzelfde als opdracht geven tot het maken van een portret. Als fotograaf werk je in opdracht van het tijdschrift en dus niet in opdracht van de geportretteerde. In zo’n situatie geldt artikel 21 van de Auteurswet: publicatie van de foto door de fotograaf is steeds toegestaan (ook zonder toestemming van de geportretteerde) tenzij een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen de publicatie verzet. Het antwoord op de vraag of er sprake is van een redelijk belang kan pas worden gegeven na een belangenafweging tussen het belang van de BN’er (bijvoorbeeld een commercieel belang) en andere belangen, zoals het belang van de informatievrijheid van de fotograaf.
Een BN’er kan met een beroep op zijn portretrecht de publicatie van een portret voorkomen of ongedaan maken. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat hij/zij zelf de foto mag gebruiken, zonder toestemming van de fotograaf. Hoe leuk of aantrekkelijk de geportretteerde ook is afgebeeld.