Oud-voorzitter NVJ Max de Bok overleden

Max de Bok wilde eigenlijk kunstredacteur worden toen hij zich in 1955 als jonge twintiger bij hoofdredacteur Louis Frequin van De Gelderlander in Nijmegen meldde. Hij hield van de Nederlandse taal en de dichtkunst. Weinigen zullen weten dat hij, samen met drie collega’s, in de jaren vijftig onder de titel De Quartslamp een dichtbundel publiceerde die in de letterkundige wereld enige opschudding veroorzaakte. Aan het einde van een avonddienst schudden de vier ieder een paar modernistische verzen uit de mouw. Meer dan een kwartier mocht het dichten niet duren, en tikfouten moesten blijven staan. Ik zwel een klokketoren uit/ Bim Bam, dichtte Max. Ze stuurden de bundel keurig gedrukt naar alle kunstredacties. De hilariteit was groot toen het werk hier en daar ernstig besproken werd, zij het niet altijd vleiend.

Geen literaire loopbaan voor Max de Bok, dus. De carrousel die Frequin nu en dan aanzwengelde om jonge mensen alle hoeken van de krant en het vak te leren kennen, bracht de jonge Max in Doetinchem. Hij maakte kennis met de lokale politiek en landde even later (1958) in Den Haag. ‘Een verzuilde wereld waar iedereen genoot van zijn eigen gelijk’, zei Max over die eerste jaren. De Gelderlander had louter katholieke lezers, Louis Frequin was de staatkundige eenheid van de katholieken toegedaan en zijn Haagse redactie liet haar oren vanzelfsprekend hangen naar de KVP van Romme.

Max sprak later met wijze gelatenheid over dit vernauwde bewustzijn. ‘Ik ben pas in de jaren zestig zelf gaan nadenken.’ Hij had toen al drie jaar als correspondent van de Persunie in Brussel gewerkt, maar was weer teruggehaald om parlementair redacteur te worden, het visitekaartje van De Gelderlander, zoals Frequin zei.

Het waren de jaren van Joop den Uyl, voor wie Max grote bewondering had. Hij beleefde zijn persoonlijke doorbraak naar links, vanuit het katholieke nest in Breda waarin hij opgroeide. Max had een groot gevoel voor sociale rechtvaardigheid, dat zijn politieke én journalistieke houding bepaalde en hem ook motiveerde tot tomeloze inzet voor de Nederlandse Vereniging van Journalisten. Met zijn politieke ervaring en zijn kalme karakter hielp Max de vereniging door de ene crisis na de andere te laveren. Het waren bewogen tijden voor de bond. Grote beroering over de aansluiting bij de grote vakbondsfederatie FNV, over de macht op de redacties, over de omstreden vicevoorzitter Wim Klinkenberg. Hoofdredacteuren braken in die tijd en masse met de vakbond, er kwam een (doodgeboren) afsplitsing.

Max de Bok hoorde tot de geestelijke vaders van het redactiestatuut dat na jaren van geploeter en geboortepijn in 1976 tot stand kwam. Die enorme verdienste voor de journalistiek leverde hem in zijn eigen loopbaan een domper op. Hoewel een groot deel van zijn collega’s in Nijmegen hem graag zag als opvolger van Louis Frequin, werd hij in 1977 gepasseerd voor de functie van hoofdredacteur. Bij de Raad van Commissarissen viel hij met zijn vakbondsijver en zijn linkse profiel niet in het potje. Later kon hij daar wel relativerend op terugkijken. Hij beleefde topjaren in Den Haag, waar hij zich als een vis in het water voelde. Bekroning van zijn journalistieke vakmanschap was de Anne Vondelingprijs in 1984.

Met het komen en gaan van Kamerleden en bewindslieden was Max de Bok in Nieuwspoort – waarvan hij ook voorzitter was – na verloop van jaren een vaste waarde en een vraagbaak voor journalisten én politici. Dat bleef zo nadat hij in 1995 stopte met zijn werk voor De Gelderlander. In diezelfde rol bleef hij, op de achtergrond, aanwezig in de NVJ. Het erelid De Bok diende nu en dan discreet van advies en kwam als het nodig was, maar alleen dan, naar de microfoon tijdens de ledenvergadering om met een enkel woord de weg te wijzen uit de verwarring.

Max was naast dit alles en bovenal een warme en trouwe vriend van velen. Ze konden op hem rekenen en zo nodig rekende hij ook op hen. In die vriendenkring ontmoette hij tenslotte ook zijn grote liefde Anne-Marie. Het voelde voor allen daar als een bekroning. We zullen zijn vriendschap, zijn enorme ervaring, zijn kalme wijsheid en zijn bewogenheid missen.

Louis van de Geijn

(1e) Foto: Henk Schaaf