Jaarrede Rowan Blijd: ‘Ontwikkelingen vragen om een NVJ die nergens voor terugdeinst’

Foto: Joris van Gennip

>> Lees ook het NVJ Jaarverslag 2023

Met veel passie en strijdkracht sta ik hier voor u. Ik voelde me op momenten ontmoedigd het afgelopen jaar. Een jaar waarin collega’s wereldwijd in de meest barre omstandigheden hun werk moesten uitvoeren en dat meer dan eens moesten bekopen met de dood. We blikken terug op een roerige periode, waarin we hebben laten zien dat ons verenigen ons sterker maakt. We hebben een vuist gemaakt richting de werkgevers en zo de weg naar een betere cao in de uitgeversector mogelijk gemaakt. We staan stil bij alles wat er nu gebeurt in en om ons vak.

Wat betekent journalistiek in deze tijd? Wat betekent media? Niet alleen voor ons, maar ook voor onze lezer, kijker en luisteraar. Hoe staat het met de persveiligheid en waar kunnen we die verbeteren?

Ik vraag mij hardop af wat persvrijheid betekent voor het vers geïnstalleerde kabinet. Denk bijvoorbeeld aan de constante aanvallen richting de publieke omroep. Ook al lijkt de bezuiniging met 100 miljoen lager dan verwacht, het is glashard 10 procent van het totale budget, in een tijd dat onafhankelijk nieuws belangrijker dan ooit is en de pluriformiteit van het aanbod onder druk staat en de omroep de enige is die jongeren nog weet te bereiken met onafhankelijk nieuws op hun tijdlijn.

Het is slechts één punt op een lange lijst van zorgen die ik heb voor de toekomst van de beroepsgroep én van de samenleving.

Ik zei het al, ik heb een lange lijst van zorgen.

• Met bovenaan die lijst de negatieve houding tegenover journalistiek en (traditionele) media. 
• De btw-verhoging.
• Hoe behouden we een sterke publieke omroep die hun belangrijke publieke taak kan blijven uitvoeren? De publieke omroep (hoe versterken, belang van doen inzien, tegenhanger van verdere machtsconcentratie in medialand).
• Het implementeren van de 'freelancewet'.
• De machtsconcentratie van grote buitenlandse bedrijven in het Nederlandse medialandschap (DPG, Mediahuis).

Proactieve houding

Veel moving parts, never a dull moment. Wat betekenen al deze ontwikkelingen betekenen voor ons vak, onze sector? Ik wil de antwoorden niet afwachten, maar een proactieve houding in nemen.

En ik ben heel eerlijk als ik zeg dat wij als bestuur ook niet alle antwoorden hebben. Dat we onderling stevige gesprekken voeren over de actualiteiten en hoe we daar als bestuur mee om moeten gaan. Er komt veel (tegelijk) op ons af, omdat er veel gebeurt in de wereld. Daarom ben ik blij hier vandaag met u te zijn. We moeten elkaar veel vaker zien te vinden om te weten wat er gebeurt, waar het goed gaat, waar het beter kan en waar de uitdagingen liggen. Een voorbeeld van elkaar voorzien van updates en de NVJ voorzien van input, een online inspraakmoment organiseren om inbreng te leveren met betrekking tot de handhaving van het zzp-wetsvoorstel.

Elkaar scherp houden

Goed, we hebben veel punten op de to do list. Waar we zien dat er vanuit de regering voortdurend de druk wordt opgevoerd  en de negatieve houding richting media wordt gevoed. Ligt er tegelijkertijd een uitdaging om te reflecteren op onszélf. We beoefenen een vrij beroep,  maar dat betekent niet dat we het niet serieus dienen te nemen. We mogen elkaar best scherp houden, want er zijn genoeg punten van verbetering. Denk aan veilige werkcultuur, veilige werkvloer, gendergelijkheid, eerlijk loon, inclusie. The list goes on.

Meegroeien met de jongere generatie

Tot slot is er ook de vraag: hoe verhouden wij ons tot ons publiek? Welke rol neemt de journalistiek in het leven van onze lezer, kijker en luisteraar? Hoe betrouwbaar worden we gevonden? En hoe betrouwbaar zíjn we? Hoe win je de jongere generatie voor je en zorg je dat ze met je meegroeien? Er zijn bijvoorbeeld voor jongeren andere platforms ontstaan. Die het niet altijd even nauw nemen met de gedragsregels en die in het gat zijn gedoken dat nieuwsoutlets in het begin voor die doelgroep hebben laten liggen. Het is een groep die contrary to popular belief wel degelijk een honger naar nieuws heeft, zo bleek laatst nog uit onderzoek van EenVandaag. Aan ons de taak om dus ook zichtbaar te zijn op de digitale kanalen en onafhankelijke berichtgeving ook daar toegankelijk te houden. Men moet ook nu weten - om in de woorden van algemeen secretaris Thomas Bruning te spreken: “Journalistiek is een luis in de pels en een kritisch tegengeluid tegenover de macht.”

Ik hoop dat we dat door alle digitale ruis heen duidelijk kunnen blijven maken.

Laten zien waarom we nodig zijn

Op persoonlijk vlak: ik ben net weer moeder geworden en zo'n periode in mijn babybubbel geeft me - ondanks de Mom brain - helderheid en een scherpe focus. Er viel immers veel afleiding weg. En wat ik helder en scherp zie is dat er genoeg uitdagingen zijn. In een tijd van wantrouwen van media, onveiligheid voor journalisten, filterbubbels, rabbitholes, deep fakes, AI en een gebrek aan mediawijsheid mediageletterdheid is het aan ons om met elkaar manieren te vinden om het te laten zien waarom we er zijn en waarom we nodig zijn. Er moet - óók in de digitale omgeving - een basis zijn en blijven waar het publiek zeker weet dat feiten gecheckt zijn en informatie onafhankelijk. Dat zal de big tech uit Californië en China ons niet spontaan verschaffen, daarvoor zal de politiek regels moeten ontwikkelen. En snel ook. De ontwikkelingen in de praktijk halen de wetgeving al tijden links en rechts in. Want uiteindelijk is niet het verbieden van desinformatie maar het toegankelijk houden en highlighten van onafhankelijk nieuws het beste medicijn voor de vertrouwenscrisis waar we in terecht zijn gekomen.

Proactief

Hier zoeken we - met u - als bestuur manieren voor.

Het vraagt om een NVJ die vooral proactief handelt, staat voor haar waarden, en voor niets terugdeinst. Het sentiment in de samenleving (en de regering) is veranderd en zal verder veranderen. Dat vereist een sterke vereniging. Een vereniging die haar leden samenbrengt, helpt en ondersteunt en activeert. En nogmaals een vereniging die durft te staan voor haar waarden, zelfs als dat niet de populaire route is.

Hoewel de vooruitzichten niet per se rooskleurig zijn, ben ik strijdbaar. Zijn wij strijdbaar.

We hebben laten zien wat we kunnen bereiken, wanneer we onze krachten bundelen. Ik wil u oproepen (samen met mij) die energie vast te houden. Mijn vermoeden is dat we die de komende tijd goed kunnen gebruiken. .

Don't count us out yet…

En mocht je nu denken, ik wil ook iets doen, maar geen idee hoe. Ik heb daar hulp bij nodig of wil het hier met anderen over hebben. Appgroep ViP, appgroep freelancers,  benader de secretarissen.

---