Voorstellen voor betere werking Wob

Bestuursorganen maken veel te weinig informatie actief openbaar en doen er veel te lang over om de informatie aan journalisten vrij te geven. Het wetsontwerp Wijziging Wet openbaarheid van bestuur (Wob) mist elke aanzet om hierin verbetering te brengen. In het voorstel van Plasterk hoeven overheden die te laat reageren op Wob-verzoeken voortaan geen dwangsom meer te betalen. Volgens de journalistieke organisaties wordt echter hier niet alleen het ‘misbruik’ aangepakt, maar neemt dit voor alle verzoekers de mogelijkheden weg om een efficiënte en tijdige openbaarmaking van informatie af te dwingen. Door het afschaffen van de dwangsom in combinatie met het straffeloos oprekken van de beslistermijn ontneemt het wetsontwerp ook journalisten een pressiemiddel om een bestuursorgaan te bewegen tot een tijdige afgifte van informatie.

De NVJ, het Genootschap van Hoofdredacteuren, het PVF, de VVOJ en NDP Nieuwsmedia stellen daarom de volgende maatregelen voor:

1. Breng allereerst de huidige Wob in lijn met het Verdrag van Tromsø, dat geen absolute weigergronden kent. Nederland had dat verdrag als initiatiefnemer al in 2009 moeten ondertekenen.
2. Breng de wijzigingen voor de Wob in lijn met de Wet open overheid die momenteel door de Tweede Kamer wordt behandeld. Het wetsvoorstel Wet open overheid regelt dat een bestuursorgaan binnen twee weken (in plaats van vier weken) moet beslissen, wat in lijn is met de situatie van de Wet openbaarheid van bestuur voordat deze door de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen werd gewijzigd. Waar het wetsontwerp Wet open overheid een fundamentele verbetering van de openbaarheid van bestuur is, verslechtert het voorliggende wetsontwerp juist de openbaarheid.
3. Voorkom juridisering van de Wob-procedure.
4. Maak van informeel overleg geen verplichting maar een advies, zoals de Nationale Ombudsman al schreef in zijn aanbevelingen voor de Wob in 2013 .
5. Journalisten doen geen beroep op de Wob voor geldelijk gewin. Echter, effectieve pressiemiddelen zijn meer dan ooit nodig om bestuursorganen te dwingen wettelijke termijnen in acht te nemen.