Specialiseren? Volg je hartslag

Eric Smit (foto: Sebastiaan ter Burg)

Specialiseren hoeft niet te gaan over een onderwerp waarin je je vastbijt tot in lengte van dagen. Het is ook geen doel op zich, zegt Dolf Rogmans. ‘Specialiseren is een containerbegrip. Je talent kan ook zijn dat je goed bent in research, techniek of data. Specialisatie kan ook een journalistieke vorm zijn. Persoonlijk vind ik het interview een mooie vorm.’ Een noodzaak is het niet om je als aankomend journalist te specialiseren, maar erover nadenken is wel een goed idee, vindt hij. ‘Kijk vooral wat je leuk vindt en waar je goed in bent.’

Ondanks dat je ook gewoon veel meters moet maken, is specialiseren een goed idee, vindt Okkie el-Agal. Je creëert kansen als je ergens induikt waar een tekort is. ‘Ik sprak net iemand die Arabisch leert. Daarin maakt ze kans om straks de beste baan te krijgen.’ 

Passie en affiniteit

Bij Eric Smit (Follow the Money) hoef je niet per se aan te kloppen met een specialisatie. Als je maar echte passie hebt en uiteraard affiniteit met een onderwerp. Daarna ga je de diepte in, graaf je je in dossiers en bouw je netwerken op. Dat kan jaren duren, volgens Smit. En passant laat hij weten dat er een groot tekort is aan journalisten met een economische achtergrond en veel snappen van geld en balans. ‘Het draait toch altijd om cijfers. Ik vind dat een vreselijk onderschat onderdeel in het curriculum’

Studeren en specialiseren 

Is journalistiek eigenlijk wel de beste studie voor specialisten? Rogmans: ‘Ik vind wel dat je een journalistieke opleiding moet doen om de ethische kant en journalistieke diepgang te leren kennen. Maar als ík destijds de kans had gehad, had ik zeker een master gevolgd. Enerzijds om de diepte in te gaan en anderzijds als signaal dat jij ook het universiteitsniveau aankan.’

Bij Follow the Money komen relatief onervaren mensen binnen. ‘De vaardigheden leer je al doende’, zegt Smit. ‘Je moet wel ongelooflijk nieuwsgierig zijn en talent hebben om dat goed op te schrijven of in beeld te brengen.’ Ook al komt Smit goede journalisten tegen met een journalistieke opleiding, van hem mogen de hogescholen radicaal op de schop. ‘De scholen moeten techniek en passie brengen en vooral creatieven stimuleren.’

Al met al moet je dus weten waar je passie ligt en daarin je kennis opbouwen. Een combinatie met vaardigheden, zoals monteren of programmeren, is daarbij mooi meegenomen. Maar het is niet het heilige moeten. Rogmans: ‘Als je niet geïnteresseerd bent in video maken, betekent dat niet dat er geen plek voor je is.’ Smit: ‘Je kunt ook goed teams samenstellen.’

Objectiviteit bestaat niet, onafhankelijkheid wel

Als journalistiek expert is het mooi dat je al die kennis hebt opgebouwd, maar het gevaar ligt op de loer dat je je objectiviteit kunt verliezen of je mening teveel laat doorschemeren. ‘Een mening hebben lijkt me zelfs noodzakelijk’, zegt Eric Smit. ‘Als ik heel veel van zakenbankieren afweet, mag ik daar ook iets van vinden. Je moet je zaken alleen wel goed kunnen onderbouwen, het moet deugdelijk en controleerbaar zijn. Overigens bestaat objectiviteit helemaal niet, onafhankelijke journalistiek wel. Je wil toch niet hebben dat een politicus je over je bol aait?’ Toch erkent Smit dat een gespecialiseerde journalist een tunnelvisie kan ontwikkelen. ‘Daarom is het goed om in een redactie te zitten, waar je je gedachten kunt toetsen.’

De vraag bij dit alles is of een journalist die expert is naar voren mag treden als autoriteit. Dolf Rogmans vindt dat vanuit de merkgedachte heel slim. ‘Waarom worden journalisten uitgenodigd in programma’s? Omdat zij de vaardigheden hebben om een verhaal goed naar buiten te brengen.’ Het kan ook een principiële keuze zijn, vult Smit aan. ‘Een deskundige uit het bedrijfsleven kan gekleurd zijn.’

Tips bij specialiseren:

• Eric Smit: ‘Doe iets waar je echt om geeft, je komt erachter wat dat is door je hartslag te volgen. Breng een onderwerp van het donker naar het licht, schrijf een verhaal wat nog niemand heeft geschreven. Word de beste van de wereld.
• Okkie el-Agal: ‘Denk na waarom je journalist wordt en identificeer je met degenen over wie je je verhaal maakt.’
• Dolf Rogmans: ‘Er is een ruime keuze in specialisaties. Wees streng voor jezelf en heb niet te veel haast. Je hebt alle tijd om in je leven bij te stellen.’

Lees ook:

• Festival van de Journalistiek in beeld
• ‘Durf ja te zeggen tegen dingen waar je bang voor bent’
• Nadenken over nieuwe verdienmodellen
• 'Ik blijf met veel plezier hangen in de regio'