Persvrijheidsmonitor 2023

• Beeld: TRIK

Vergeleken met veel andere landen lijkt het met de bewegingsvrijheid van de media in Nederland iets beter te gaan. Nederland herwon in 2023 de zesde positie op de internationale World Press Freedom Index van Reporters Without Borders. In het jaar daarvoor was Nederland enorm gedaald op de lijst, naar plaats 22, met name door de moord op Peter R. de Vries in juli 2021. Dat Nederland weer terug is op de zesde plek is onder andere te danken aan de vervolging van de verdachten in de zaak De Vries en aan de hulpverlening door PersVeilig aan bedreigde journalisten.

Stijging aantal meldingen incidenten

Toch is er ook reden voor bezorgdheid. De digitale en fysieke veiligheid van journalisten in Nederland blijft nog steeds een serieus probleem. Uit de oogst van twaalf maanden kregen journalisten en media heel wat voor de kiezen in 2023. Zo steeg bij PersVeilig het aantal meldingen van incidenten van 198 naar 218. PersVeilig constateert dat met name vrouwelijke journalisten en 112-fotografen extra kwetsbaar zijn.

• Ga hier naar de volledige tekst van de Persvrijheidsmonitor 2023 [pdf]

Persvrijheidsmonitor 2023

Op 3 mei, de Dag van de Persvrijheid, wordt traditiegetrouw de Persvrijheidsmonitor gepubliceerd. In deze 14de editie staan:

• voorbeelden van incidenten waarmee journalisten in 2023 te maken kregen;
• voorbeelden van inbreuken op bronbescherming;
• de status van nieuwe regelgeving over mediavrijheid;
• uitleg van in het oog springende rechterlijke uitspraken;
• aansprakelijkheid van journalisten voor bepaalde publicaties.

Zo gaan de auteurs onder andere in op het incident tussen journalisten en eilanders tijdens het sunneklaasfeest op Ameland, het afluisteren door het OM van journalisten van De Correspondent en Sywert van Lienden, klachten over de Wet open overheid en plannen en reacties rondom het persalarm.

Persvrijheidsmonitor wordt verbreed

Het Persvrijheidsfonds heeft de ambitie om de scope van de monitor in de toekomst te verbreden naar aspecten zoals mediaconcentratie en de waarborging van journalistieke onafhankelijkheid. Pluriformiteit en onafhankelijkheid zijn immers ook basisvoorwaarden om de persvrijheid te laten functioneren. Gelet op de ontwikkelingen in Nederland zijn zaken rondom deze scope nadere monitoring waard.

Over de auteurs van de Persvrijheidsmonitor

Mr. Otto Volgenant is advocaat bij Boekx Advocaten, Media, IP & Privacy. Hij was betrokken bij een aantal van de in dit artikel besproken uitspraken.

Prof. dr. Tarlach McGonagle is hoogleraar Mediarecht & Informatiesamenleving bij de Universiteit Leiden en universitair hoofddocent werkzaam bij het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam en lid van de Committee of experts on SLAPPs van de Raad van Europa.

---

Lees ook:

• World Press Freedom Index 2024: politieke druk op vrije journalistiek 
• Persvrijheidslezing met hoogleraar John Morijn. Wat we kunnen leren van Hongaarse en Poolse journalisten