Journalisten zullen het vak nieuwe vorm moeten geven en niet lijdzaam afwachten wat anderen met hun vak gaan doen. Aldus de nieuwe voorzitter van de NVJ en hoofdredacteur van Arts en Auto, Marjan Enzlin. ‘We zijn met velen en kunnen gezamenlijk in actie komen om te vechten voor goede arbeidsvoorwaarden en redelijke tarieven. Dat wil ik wel heel hard roepen tegen én in de pers: laat dit vak niet door de hoeven gaan.’
Wat was de reden om je kandidaat te stellen voor het voorzitterschap?
‘Ik ben zelf een loyaal lid, maar ervaar wel een afstand is tussen vereniging en leden. Als voorzitter van de ondernemingsraad heb ik in het verleden ervaren dat de dienstverlening van de NVJ super is, maar ik had geen goed beeld van wat de toegevoegde waarde verder was voor leden. Als ik van buiten naar binnen keek, vond ik het maar een ingewikkeld bolwerk. Toen kwam de uitnodiging aan leden om zich kandidaat te stellen voor het hoofdbestuur. Je kunt afwachten maar je kunt ook iets doen, want met deze oproep maakt de NVJ een grote stap. Dat moet je waarderen en als het moment er is dat de vereniging de draai naar verenigingsdemocratie kan maken, kan ik daarbij helpen. Ik hanteer geen botte bijl, maar ik ben ook niet bang om gas te geven.’
Je hebt eerst als psychiatrisch verpleegkundige gewerkt voordat je in de journalistiek terecht kwam. Is die omweg een voordeel geweest?
‘Jazeker, op meerdere fronten. De omweg was dat ik na uitloting journalistiek mijn tweede passie ging volgen. Ik ben psychiatrisch verpleegkundige geworden en na een jaar of tien was het mogelijk om de deeltijdopleiding journalistiek te volgen. Het grote voordeel was dat ik door mijn deskundigheid interessant was voor vaktijdschriften. Maar nog belangrijker was dat de psychiatrie een enorme persoonlijke leerschool is geweest. Daar kwam ik in het werkveld het rauwe leven tegen. Het is de plek waar ik heb geleerd dat zelfspot helpt, je moet over een groot relativeringsvermogen beschikken. Dat laatste mis ik wel eens bij journalisten. By all means, journalisten moeten zich vooral opwinden in de buitenwereld en alles aan de kaak stellen. Maar ze kunnen zichzelf ook erg serieus nemen, terwijl ze af en toe best mogen relativeren. Verder weet ik vanuit de psychiatrie hoe groepsdynamiek werkt en dat helpt in pijnlijke veranderingsprocessen. Ik ga enorm mijn best doen om binnen deze mooie vereniging mee te helpen hindernissen te nemen en stappen te zetten, met respect voor ieders rol.’
Welke vernieuwingen of veranderingen kunnen we onder jouw voorzitterschap verwachten?
‘Ik kan nog niet zeggen wat er op het programma komt, dat is niet aan mij alleen, het bestuur moet nog bij elkaar komen. Wat ik wel weet is dat een van de eerste punten op de agenda de samenstelling van een commissie is, die gaat onderzoeken hoe het principe van ‘one man, one vote’ op evenwichtige manier in de verenigingsstructuur kan worden opgenomen.’
Tijdens de algemene ledenvergadering deed je de belofte om de verenigingsdemocratie te vernieuwen.
‘Ik heb gezegd dat het moment voor de leden en de vereniging daar is om aan vernieuwing en hervorming te denken. Wat mij betreft moet het ook democratischer en dat zal een van de speerpunten worden. Een club moet er natuurlijk ook klaar voor zijn. Het lijkt erop dat het journalistieke vak sneller is veranderd dan de verenigingsstructuur. Die twee moeten dichter bij elkaar komen. De leden moeten zich veel meer verbonden voelen. Iedereen die ik spreek is erg tevreden over de dienstverlening, maar als je vraagt wat zij doen voor de vereniging dan blijft het stil. Niet dat ik wil dat alle 7500 leden zich overal tegenaan bemoeien, maar ik wil wel dat er een verbondenheid wordt gevoeld. Om die reden word je toch ook lid van een vereniging? De vraag is of we echt weten wat de leden willen, is het ze vaak gevraagd? Heeft de NVJ een duidelijk gezicht bij de leden? Ik weet dat het secretariaat zich uit de naad werkt, maar wordt dat ook voor het voetlicht gebracht?’
Wat zou er rekening houdend met het veranderende vak moeten gebeuren?
‘Het mag wel wat strijdbaarder. De sector heeft het moeilijk. Ik ben zelf ook een hoofdredacteur die de druk op prijzen moet opvoeren, maar die dat niet accepteert. Onze producten worden daar niet beter van, maar erger nog, onze freelance collega’s worden de dupe. Je gaat je collega’s toch niet het vel over de oren halen? Als hoofdredacteur is het op een koord balanceren, maar als voorzitter wil ik daar echt iets aan doen.’
Wat zijn jouw ideeën daarover?
‘De vereniging bestaat uit mensen die handig zijn in communicatie en dan verbaast het me dat de vereniging zelf vrij weinig het nieuws haalt en als ze het nieuws wel haalt is het vaak reactief. Er wordt prima gereageerd, er komt een keurig standpunt. Maar ik vind dat we ook het nieuws zelf kunnen maken over hoe het nou zit met die journalisten in Nederland.’
Kun je een voorbeeld geven?
‘Je kunt veel meer met ledenpeilingen doen en ervoor zorgen dat die uitkomsten in de media terechtkomen. Daarnaast zou ik vaker vertegenwoordigers uit het bestuur in spraakmakende programma’s willen zien optreden. Zo werk ik zelf ook. Arts en Auto is het tijdschrift van Vereniging VvAA, een ledenorganisatie met 114.000 leden in de zorgsector. Het is mijn doelstelling om met Arts en Auto een aantal keer per jaar de media te halen. Op dit moment is Artikel 13 van de Zorgverzekeringswet, de vrije artsenkeuze, een hot issue. Ik schrijf erover, doe een ledenpeiling en in een paar weken tijd hebben we 130.000 handtekeningen binnengehaald, waardoor het verzet op de politieke agenda kwam. Ik denk dat de NVJ voor de groep journalisten ook dergelijke dingen zou kunnen doen.’
Bedenk eens een vraag voor zo’n peiling?
‘Ja, daartoe mag je me uitdagen en daar heb ik zeker ideeën over, maar die wil ik eerst binnen het bestuur bespreken.’
Oud-voorzitter Bert de Jong noemt 2014 een omslagjaar, een jaar waarin de maker centraal komt te staan.
‘Hij heeft daar volledig gelijk in. Journalisten zullen het vak ook zelf nieuwe vorm moeten geven en niet lijdzaam afwachten wat anderen met hun vak gaan doen. We moeten ons ook realiseren dat we met veel zijn en dat we ook zelf actie kunnen ondernemen om te vechten voor goede arbeidsvoorwaarden en redelijke tarieven, bijvoorbeeld door onze ‘producten’ uit te bouwen en er een bijpassende prijs voor te eisen. Tot hier en niet verder. Dat wil ik wel heel hard roepen tegen én in de pers: laat dit vak niet door de hoeven gaan, het is de belangrijkste pijler onder onze democratie. ’
Marjan Enzlin (48) werd op 14 juni 2014 tot voorzitter van de NVJ benoemd. Ze is hoofdredacteur van Arts en Auto. Daarvoor werkte ze ondermeer als hoofdredacteur voor de tijdschriften Bijzijn en Mednet en was ze psychiatrisch verpleegkundige.
Twitter: @enzlinmarjan