Hemd en rok

De bonden laten zich de onderhandelingsmacht niet graag afnemen en proberen soms via de rechter te voorkomen dat ze buiten spel worden gezet. En dat lukte bijvoorbeeld bij supermarkt Jumbo. Want, meent de rechter, het is de wetgever die heeft bepaald en vastgelegd dat de vakbond en niet de OR over primaire arbeidsvoorwaarden gaat. Die afspraken tussen werkgever en vakbond worden vervolgens vastgelegd in de cao en de cao bindt dan (via verschillende constructies) weer de individuele werknemer. Dat geldt niet voor afspraken die met een OR worden gemaakt.

De wetgever heeft wel bepaald dat de werkgever de OR voor sommige regelingen de instemming van de OR nodig heeft, als de kwestie tenminste niet al in de cao is geregeld.

Laatst moest de rechter oordelen over de wijziging van een jubileumuitkering waarvoor de werkgever de OR om instemming had gevraagd. De OR had de instemming geweigerd. Soms laat dus ook een OR zijn tanden echt wel zien. De werkgever wilde de jubileumuitkering toch versoberen en vond dat de werknemers, omdat het financieel wat minder ging en ondanks het ontbreken van de instemming van de OR, akkoord moesten gaan met de wijziging van hun arbeidsvoorwaarde op dit punt. Een aantal werknemers dat hun uitkering van een maandsalaris bij 25 jaar trouwe dienst als sneeuw voor de zon zag verdwijnen, verzocht de rechter vast te stellen dat de wijziging van de arbeidsvoorwaarde niet door de beugel kon. De rechter was het met de werknemers eens en kende gewicht toe aan het feit dat de OR geen instemming met de voorgestelde versobering van de jubileum-uitkering had verleend.

Ook zonder onderhandelingsmacht over primaire arbeidsvoorwaarden als loon en hoeveelheid vakantiedagen bijvoorbeeld, is de rol van de OR wel degelijk belangrijk. De kennis die een OR (veel meer dan een vakbond) heeft van het reilen en zeilen van het bedrijf en van de wensen van het personeel maakt dat hij een uitstekend gesprekspartner is voor bedrijfsgebonden regelingen als winstdelingen en beoordelingssystematiek bijvoorbeeld. De vakbond is met professionele afstand en dus zonder angst voor de eigen arbeidsrechtelijke positie waarschijnlijk toch beter in staat tot (zo nodig harde) strijd over lonen en andere primaire arbeidsvoorwaarden. Om warm te blijven zijn dus hemd en rok allebei nodig.