Diversiteitsplannen genoeg, maar wie luistert er?

(foto: Iris Verhoeven)

‘Dank voor het luisterend oor’, twitterde Geronimo Matulessy een dag na de diversiteitsborrel van Vers in de Pers (ViP). ‘Fijn dat iemand, die door de moeizame diversiteitsinitiatieven weinig vertrouwen meer heeft in de journalistiek, zich gehoord voelt door collega-journalisten’, dachten we als ViP-bestuur. Maar het is natuurlijk vooral de bedoeling dat de veelal witte journalisten mét macht luisteren.

‘Natuurlijke voelsprieten’

‘Mensen binnen een organisatie die zich inzetten voor meer diversiteit hebben zelf vaak een andere achtergrond dan de dominante groep binnen het bedrijf. En dat schuurt bij het bespreekbaar maken. Het gevaar is dat zij als boeman worden gezien’, aldus Berna Toprak van WOMEN Inc. Zou het helpen als zij meer macht krijgen? Nu is het zo dat veel diversiteitsinitiatieven door de dominante witte cultuur worden geleid. ‘Voor mij: qua beeld is het vreemd dat een wit iemand dit doet. Tegelijkertijd is het wel heel belangrijk dat óók witte mensen dit willen en doen’, aldus programmamaker Rowan Blijd.

Het nadeel is dat zij vaak ‘natuurlijke voelsprieten’ missen, stelt Toprak. ‘Het belangrijkste is dan ook dat de witte dominante groep goed luistert. Zij hebben de macht, moeten de kar trekken. Ook al ervaar jij iets niet, dat betekent niet dat iets er niet is. Bedrijven die diversiteit serieus willen nemen moeten ook een veilige sfeer creëren en daarvoor openstaan.’

Ondersteuning

NRC, die een groep lezers met diverse achtergronden uitnodigde om te reflecteren op de krant, probeert dat luisteren onder andere met een WhatsApp-groep waar wordt gepoogd diverse contacten en bronnen te raadplegen. En op de werkvloer? Geronimo Matulessy, zelfstandig documentaire-fotograaf die via Het Brede Netwerk van VersPers ervaring opdeed bij Trouw, heeft  geen goede herinneringen aan discussies op de werkvloer rondom het gebrek aan diversiteit. ‘Als ik een probleem had, dan kon ik niet terecht bij mijn begeleider. Ze wisten niet wat ze moesten doen. Ze hadden ergens een potje gekregen, maar ze waren niet opgeleid om ermee om te gaan. Wat ze bij NRC doen is niet verkeerd, maar het lost niets op, omdat er op cruciale posities geen diversiteit wordt doorgevoerd’, aldus Matulessy.

Ondersteuning moet er niet alleen op de redactie zelf zijn, maar ook publiekelijk. Wat gebeurt er bijvoorbeeld concreet bij mediabedrijven als medewerkers op sociale media worden aangevallen op hun geloof, sekse of huidskleur? Frans Jennekens van de NTR moest het antwoord schuldig blijven, Stijn Bronzwaer (adjunct van het NRC) overlegt met de betreffende medewerker en laat de beslissing bij de auteur zelf en Cécile Narinx, hoofdredacteur van Harper’s Bazaar, gaat de discussie aan. Narinx: ‘Zodra je je nek uitsteekt krijg je bagger over je heen. Je wilt niet weten wat ik als vrouw allemaal naar mijn hoofd geslingerd krijg. Als je dat niet wilt, moet je het niet doen.’ Blijd: ‘Je gaat voorbij aan de intersectionaliteit van mijn vrouw zijn. Ik ben niet alleen vrouw, maar ook zwart. Dat is een extra laag. Bovendien ben ik redacteur en jij hoofdredacteur, jij zit op een veilige plek.’

Aanvliegroutes

Het gebrek aan kennis over en begeleiding bij diversiteitsinitiatieven is een groot probleem binnen de Nederlandse journalistiek en media. Bronzwaer: ‘Decennialang kwamen journalisten via dezelfde route (School voor Journalistiek, red.) binnen bij het NRC. Die opleidingen zijn echter grotendeels wit. We kijken nu dus ook op andere opleidingen rond. En verder is het één voor één nieuwe mensen binnenhalen, dat gaat inderdaad langzaam.’’

Te langzaam? Toprak: ‘Vergeet niet: je hebt wel te maken zittende mensen met contracten. Maar als er dan een plek vrijkomt… Quota of misschien richtlijnen in de cao?’ Frans Jennekens, hoofd diversiteit bij omroep NTR: ‘Wat dat betreft zouden alle vacatures vervuld moeten worden via open sollicitatieprocedures. Het gaat nu vaak via, via en dan wordt veelal uit een wit netwerk geput.’

Het volledige panel bestond uit:

Barbara Vollebregt (o.a. Expreszo), Frans Jennekens (NTR), Stijn Bronzwaer (NRC), Cécile Narinx (Harper’s Bazaar), Jisca Cohen (NVJ), Berna Toprak (o.a. Women INC.), Geronimo Matulessy (fotograaf en journalist/gerography.nl) en Rowan Blijd (KRO-NCRV/rowanblijd.nl).