Deel loonruimte moet ten goede komen aan freelancers

Het NVJ-bestuur met v.l.n.r. Marjan Enzlin, Gerard Til, Jisca Cohen, Renske Heddema, Thomas Bruning (algemeen secretaris), René de Monchy (voorzitter) en Frans Pasma (foto: Remco Gielen)

Het is de eerste keer dat is voorgesteld loonruimte beschikbaar te stellen voor freelancers. Het plan maakt onderdeel uit van een breder initiatief om de positie van freelancers te verbeteren. De NVJ kiest in haar notitie Arbeidsvoorwaardenbeleid 2019 duidelijk voor een integrale benadering van de arbeidsmarkt. Goed werkgeverschap en goed opdrachtgeverschap kunnen niet los van elkaar kunnen worden gezien. Collectieve belangenbehartiging geldt bij elk agendapunt voor zowel mensen in vaste dienst als voor freelancers. Ook bij een onderwerp als werkdruk, ook in het Arbeidsvoorwaardenbeleid opgenomen, zal de problematiek bij de gehele beroepsgroep in kaart worden gebracht, ongeacht of iemand in vaste dienst is of niet.

Collectief onderhandelen

Renske Heddema, lid van het hoofdbestuur, lichtte afgelopen woensdag een aantal speerpunten toe die specifiek voor freelancers gelden. Zoals de mogelijkheid tot collectieve onderhandelingen. Heddema: ‘Vorig jaar hebben op instigatie van de NVJ Corinne Ellemeet (GroenLinks) en Lodewijk Asscher (PvdA) een motie ingediend bij OCW over de uitzonderingsmogelijkheid tot collectief onderhandelen voor creatieve werkers. Deze motie is aangenomen en daarmee is eindelijk een eerste stap gezet. We wachten nu op de behandeling.’

Nieuw in het arbeidsvoorwaardenbeleid is, zoals gezegd, de inzet om een deel van de looneis te bestemmen voor freelancers. ‘Uitdrukkelijk willen we schijnconstructies uitsluiten, zodat dat percentage ook werkelijk bij de echte freelancers terechtkomt’, aldus Heddema.

Ierse wetgeving op gebied van prijsafspraken

Dat er beweging komt in de positie van freelancers gaf Heddema aan met enkele internationale voorbeelden. Zo kreeg de Ierse Journalisten Bond NUJ het voor elkaar dat het Ierse parlement instemde met een collectieve regeling voor freelancers. Daar is nu nieuwe wetgeving op het gebied van prijsafspraken. ‘De Ierse freelancers onderkennen het bestaan van het verbod op prijsafspraken, zodat consumenten niet de dupe worden van prijsafspraken. Maar ze benadrukken dat door het drukken op de freelancetarieven geen enkele consument wijzer wordt. Daar wordt geen krant goedkoper van, alleen uitgevers worden er beter van. Overigens wijzen onze Ierse collega’s er ook op dat weliswaar zelfstandigheid voor freelancers ongelooflijk belangrijk is, maar die zou je wel moeten scheiden van je plaats op de arbeidsmarkt. Want je bent gewoon een werker en je hebt op dit moment bescherming nodig, en daarmee ook de mogelijkheid tot collectief onderhandelen.’

Voet tussen de deur bij werkgevers

Tijdens de ALV dook de vaker gestelde vraag op of het collectief onderhandelen niet leidt tot minimumtarieven. Volgens bestuurslid Frans Pasma staat het collectief onderhandelen, wat in beginsel in de Europese richtlijnen staat, op gespannen voet met het mededingingsrecht in Nederland. ‘Er zijn wel degelijk landen binnen de EU waar de richtlijn anders wordt uitgelegd en waar dus mogelijkheden tot collectief onderhandelen zijn. Zoals wij het zien, betekent collectief onderhandelen ten eerste een plaats aan tafel claimen voor de freelancers. We hebben nu een voet tussen de deur met de werkgroep Gezond Speelveld, maar die deur moet nu verder open.’

NVJ Tarievencalculator

Volgens algemeen secretaris Thomas Bruning is de ondergrens nooit en te nimmer het in het Regeerakkoord genoemde minimumtarief van 15 tot 18 euro per uur. ‘Wij adviseren altijd de NVJ Tarievencalculator te gebruiken. Ergens tussen de 40 en 80 euro per uur zou een reële ondergrens moeten zijn op basis van vaardigheden, ervaring en specialisme. Bij fotojournalisten zouden de bedragen moeten beginnen bij 80 euro per uur.’

Ook wil de NVJ samen met werkgevers komen tot een Fair Practice Code. Een belangrijk onderdeel hierin moet deze eerlijke beloning zijn op basis van de Tarievencalculator, met nog een aantal anders punten, zoals transparantie met betrekking tot de afspraken rond de opdracht, het zorgvuldig omgaan met zakelijke belangen en gelijkwaardigheid.