‘Journalisten moeten kritisch kunnen zijn op de overheid’

‘Beeldvorming is belangrijker geworden’

‘Voorlichters zijn meer bezig met het imago van de politicus voor wie ze werken dan met het informeren van de burger, voor wie ze eigenlijk werken.’ Zo begint Maarten Brakema, politiek verslaggever bij Omroep West, het gesprek met Quint Kik, onderzoeker bij het Stimuleringsfonds van de Journalistiek. Brakema merkt het onder andere aan persberichten van de gemeente. ‘Je krijgt een half journalistiek product aangeleverd, waarin al quotes van de wethouder staan zodat je niet meer hoeft te bellen.’

Kik herkent het beeld dat Brakema schetst. ‘Dit kwamen we ook in het onderzoek naar lokale media tegen, en bij heel lokale journalistiek (hyperlocals) zie je ook dat veel van die persberichten een op een worden overgenomen.’ Over de situatie in Den Haag is Kik positiever: ‘Er zijn hier nog drie onafhankelijke partijen die politiek nieuws leveren.’ Hij waarschuwt wel voor afnemende budgetten, waardoor ook die partijen steeds zwakker komen te staan.

Regionaal Nieuws Netwerk

Een van de manieren om de positie van lokale media te versterken, is het Regionaal Nieuws Netwerk, dat met hulp van het Stimuleringsfonds in het leven werd geroepen. Omroep West is een van de deelnemende media. ‘We werken samen met lokale journalisten, zij leveren ons nieuws en in ruil daarvoor krijgen ze bij ons bijvoorbeeld een radiocursus,’ vertelt Brakema. Voor Brakema betekent het Regionaal Nieuws Netwerk bovendien een verlichting van zijn werklast, want bij Omroep West werken 3,5 fte politiek verslaggever die het nieuws van 35 gemeenten moeten verslaan.

Lees ook: Omroep West mobiliseert publiek 

‘Als je wilt graven wordt het moeilijker’

In het tweede deel van de bijeenkomst zit de gemeente ook aan tafel in de persoon van Maryse Ducheine (directeur communicatie gemeente Den Haag). Zij gaat in gesprek met hoofdredacteur van Den Haag Centraal Herman Rosenberg.

Voor Ducheine is de journalistieke component van communicatiewerk belangrijk, vertelt ze. Zelf begon ze haar carrière bij de NOS. ‘Je kunt intern als communicatiemedewerker een luis in de pels zijn. Binnen de organisatie ga je te werk als journalist: je moet je bronnen op orde hebben en zorgen dat je informatie deugdelijk is.’

Als hoofdredacteur van Den Haag Centraal heeft Herman Rosenberg geregeld contact met de gemeente. Over het algemeen is hij tevreden, vertelt hij. Maar het wordt soms moeilijker als de journalist een kritisch stuk wil maken. ‘Als je echt wilt gaan graven kom je in de WOB-sfeer terecht en dan wordt het je soms moeilijk gemaakt. Ik begrijp ook wel dat niet alles zomaar openbaar kan worden gemaakt, maar ik heb wel het idee dat gemeenten meer vasthouden dan nodig is.’

‘Verhalen van gewone Hagenaren’

Een opvallend initiatief in de gemeente Den Haag is het onlangs gelanceerde online magazine Editie 070, dat Ducheine beschrijft als een ‘platform van verhalen van gewone Hagenaren.’ Een initiatief dat onder andere ontstond als reactie op de krimpende budgetten bij lokale nieuwsmedia. ‘We zagen dat veel verhalen niet meer werden gemaakt, verhalen uit de stad. Veel nieuws is negatief en op sociale media is ook veel negativiteit. Wij willen met deze verhalen een positieve toon zetten en een verbindende rol spelen.’

Rosenberg is kritisch over het initiatief van de gemeente. ‘Die verhalen zijn er bij ons ook, ik vind dat de gemeente zo het gras voor de voeten van journalisten wegmaait.’ Bovendien weet hij ook niet of het voor iedereen duidelijk is dat het initiatief helemaal van de gemeente is. Ducheine: ‘We willen met dit initiatief niet de rol van journalisten overnemen. Maar we denken als gemeente wel na over hoe we communiceren met de burger. En de eerste resultaten zijn positief: voor sommige verhalen hadden we 40.000 unieke bezoekers.’

Is er samenwerking mogelijk tussen journalisten en gemeenten?

Tot slot zitten de vier panelleden samen aan tafel en staat de vraag centraal: is er samenwerking mogelijk tussen journalisten en gemeenten in aanloop naar de verkiezingen? Uit de zaal klinken verschillende geluiden: sommige mensen geven aan ‘complete afkeer’ te voelen over de ‘gezelligheid’ tussen journalisten en communicatieprofessionals. Maar iemand anders merkt op: ‘Samenwerking hoeft niet op ieder thema, maar met de opkomst van fake news bijvoorbeeld, heb je allebei hetzelfde doel: de burger juist informeren en dan kun je samen optrekken.’

Ducheine reageert positief op de opmerking. ‘Ik heb deze discussie over de grens tussen communicatie en journalistiek al zo vaak gevoerd, ik denk dat er in de komende jaren zeker nieuwe vormen van samenwerking ontstaan. Over tien jaar zitten we niet meer zo.’

Kik is terughoudender: ‘Samenwerking tussen lokale journalisten is een goed idee, maar ik denk dat samenwerking tussen politiek en journalistiek gevaarlijk is. Dat gaat elkaar op den duur bijten.’ Het belang van scheidslijnen wordt door Brakema en Rosenberg onderschreven. Brakema: ‘Ik sta zeker open voor nieuwe ideeën maar het belangrijkst is dat journalisten kritisch moeten kunnen blijven op de overheid.’