Versnelde afbouw zelfstandigenaftrek veroorzaakt briesje, geen storm

Op Prinsjesdag verwachtte ik ook een storm. Ik ketende mij daarom al bij voorbaat vast aan mijn bureau. Het kabinet kondigde zoals verwacht aan dat de zelfstandigenaftrek met ingang van 1 januari 2021 versneld wordt afgebouwd. De verwachte storm bleef uit en beperkte zich tot een briesje. Welgeteld ontving de NVJ één reactie van een zelfstandige met de vraag: ‘Moeten we niet op het Malieveld gaan staan en opkomen voor de Zelfstandigenaftrek? Samen met andere zzp’ers? Als iedereen alleen op Twitter moppert, hoort niemand dat.’

Het is gissen waarom freelancers niet massaal reageerden op de beperking van de zelfstandigenaftrek. Misschien is de meest voordehand liggende reden dat het velen is ontgaan. Tegelijkertijd staat de Zelfstandigenaftrek al langer dan een decennium onder druk en hebben freelancers de tijd gehad om aan de gedachte te wennen. Bovendien wordt de afbouw de eerste twee jaar gecompenseerd met een verhoging van de arbeidskorting. Het animo om de petitie ‘Een eerlijke zelfstandigenaftrek’ van onder andere de NVJ te tekenen eerder dit jaar viel in het niet met het animo in 2013. Dit jaar werd de petitie voor behoud van de zelfstandigenaftrek  ruim 10.000 getekend en in 2013 bijna 70.000 maal. De petitie uit 2013 ‘De zelfstandigenaftrek moet blijven’  staat zelfs in de top tien van populairste petities namelijk op nummer vijf.

Het momentum om de zelfstandigenaftrek aan te pakken deugt niet. We zitten midden in de coronacrisis en zelfstandigen worden al hard financieel geraakt. Tegelijkertijd is de versnelde afbouw op dit moment misschien strategisch een zegen. Een delegatie van freelance (foto)journalisten onderhandelt op dit moment met mediaorganisaties over betere tarieven. Jarenlang hebben mediaorganisaties de tarieven laag gehouden met als argument dat er geen sprake kon zijn van gelijk loon naar werk omdat in vergelijking met vaste krachten zelfstandigen minder belasting betalen. Wie minimaal 1.225 uur per jaar werkt als zelfstandige, hoeft over de eerst verdiende 7.030 euro geen inkomstenbelasting te betalen. Bij afbouw van de aftrek gaat die vlieger niet langer op  - los van het feit dat de zelfstandigenaftrek bedoeld is om de risico’s die zelfstandigen lopen af te dekken. Dit betekent dat opdrachtgevers wel hogere tarieven moeten betalen. Als zij dit niet willen dan moet het kabinet - die voor een versnelde afbouw van de aftrek is -  opdrachtgevers dwingen. Dit kan het kabinet doen door toe te laten dat beroepsorganisaties collectieve afspraken maken voor alle werkenden inclusief freelancers.

In oktober bespreekt de Tweede Kamer het rapport van de commissie Borstlap, ‘In wat voor land willen wij werken’. De commissie pleitte voor een integrale aanpak van de arbeidsmarktvraagstukken. De commissie constateert dat de tweedeling op de arbeidsmarkt tussen werkenden met een vast contract en flexwerkers en zzp’ers steeds groter wordt. Zij maakt zich sterk voor een gelijk speelveld, bestaande uit gelijke rechten voor alle werkenden ook in fiscaal opzicht. De commissie vindt dat alle werkenden moeten kunnen rondkomen van hun inkomen en waardig moeten kunnen leven inclusief arbeidsongeschiktheidsverplichting en oudedagsvoorziening. Met dit rapport in de hand – waar minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) al eerder positief op reageerde – wordt het sluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst en opdrachtovereenkomst (caoo) voor freelance (foto)journalisten mogelijk. Misschien moeten freelancers hier voor opkomen in plaats van voor behoud van de zelfstandigenaftrek.

Mijn buurman weet dat hij de schutting beter moet verankeren in de grond. Het is een kwestie van tijd voordat hij het probleem bij de kop pakt. Alle ministeries die mede verantwoordelijk zijn voor zzp-beleid zoals SZW weten dat het zzp-dossier op omvallen staat en niet langer met scheerlijnen en haringen kan worden vastgezet. Het dossier vraagt om een steviger fundament voor alle werken zoals Borstlap voorschrijft.

Versnelde afbouw Zelfstandigenaftrek

De zelfstandigenaftrek is een aftrekpost speciaal voor eenmanszaken. Wie minimaal 1.225 uur per jaar werkt als zelfstandige, hoeft over dit bedrag geen inkomstenbelasting te betalen.

Afbouw uitgesmeerd over meerdere jaren

De Zelfstandigenaftrek is dit jaar nog 7030 euro, volgend jaar wordt dat 6670 euro. Vanaf 1 januari 2021 tot en met 2027 zal de zelfstandigenaftrek met € 360 per jaar worden verlaagd (in plaats van de eerder aangekondigde € 250 per jaar).  In 2028 wordt de aftrek verlaagd met € 390 en in de jaren hierna met € 110 totdat deze in 2036 € 3240 bedraagt. De afbouw van de aftrek wordt uitgesmeerd over meerdere jaren maar uiteindelijk blijft er minder van over.

Eerste twee jaar compensatie

De afbouw wordt in de eerste twee jaar gecompenseerd met een verhoging van de arbeidskorting die alle werkenden krijgen.

Belastingplan 2021

Dat staat in het Belastingplan 2021, dat het kabinet op Prinsjesdag presenteerde.

Haaks op rapport Commissie Borstlap

De commissie Borstlap pleitte in haar rapport ‘In wat voor land willen wij werken’ eerder dit jaar voor een integrale aanpak van arbeidsmarktvraagstukken. Zij constateerde dat de inkomenskloof tussen werkenden met contract en zonder contract toeneemt. De commissie pleitte voor een ‘gelijk speelveld’. Het uitgangspunt hierbij is dat alle werkenden een menswaardig bestaan kunnen opbouwen en dus kunnen rondkomen van hun werk en zich kunnen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid en oudedagsvoorziening.