René de Monchy in zijn jaarrede: ‘Wees solidair naar elkaar’

foto: Martine Krekelaar

Ook de noodzaak van het beschermen van journalisten blijft onverminderd staan. ‘Het bedreigen van een journalist is meer dan onacceptabel gedrag tegenover een medeburger, het toelaten van dit soort gedrag is ook een bedreiging van een breder publiek belang. Daar dient een krachtig signaal over te worden afgegeven: bedreiging en geweld tegen journalisten, in probleemwijken, online via social media, of aangewakkerd door politici, moet krachtig besteden worden. 

Jaarrede,

uitgesproken door  René de Monchy, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ)

Voor u staat - voor de eerste keer, uw voorzitter. Het is een eer. Maar ik moet u wel zeggen, dat ik hier met gemengde gevoelens sta.

Want sinds mijn aantreden, nu een jaar geleden, is mij meer dan ooit duidelijk geworden dat uw en mijn vak - de journalistiek - de inzet van u en mij en de rest van de Nederlandse Vereniging van Journalistiek meer dan ooit nodig heeft. Het zal u bekend zijn: Veel mediabedrijven hebben het moeilijk, veel titels hebben het moeilijk, veel redacties hebben het moeilijk, veel zelfstandigen hebben het moeilijk, en veel journalisten hebben het moeilijk.

Maar daar leggen we ons natuurlijk niet bij neer. Ik neem u daarom in sneltreinvaart mee door enkele punten uit de afgelopen twaalf maanden aan te stippen. 

Te beginnen bij de campagne voor een betere betaling van persfotografen, journalisten, redacteuren en alle andere makers en brengers van nieuws. De discussie over de prijs per foto, de prijs per woord, de prijs per uur of de prijs voor welke andere eenheid dan ook, zegt veel, zo niet alles over de situatie waarin de betaling van onze beroepsgroep is beland.

Om allerlei redenen – of dat nou komt door:

• bedrijven uit Silicon Valley die een belangrijk deel van de inkomsten afromen 
• afnemende interesse van nieuwsconsumenten
• aandeelhouders die dividend opeisen'

of welke andere oorzaak dan ook, de betaling houdt niet over en de werkdruk is onverminderd hoog. Ik zal het eerlijk bekennen - en dat is vloeken in deze kerk - zelfs uw voorzitter moet soms een commerciële opdracht doen om het hoofd boven water te houden voor zijn dochter.

Vandaar de vraag om een redelijke en faire beloning voor iets wat een maatschappelijk goed kan worden genoemd – nieuws is voor het maatschappelijk debat, zoals hoge dijken, schone lucht, betaalbare zorg of goed onderwijs.

Ook in de komende twaalf maanden blijft de NVJ zich dan ook voor dat belang inzetten. Anders gezegd: we gaan de campagne ‘Journalistiek heeft een prijs’ de volgende fase in brengen. We moeten wel.

Noodzaak beschermen journalisten

Wat ook moet is aandacht besteden aan de noodzaak van het beschermen van journalisten. Afgelopen jaar is daar onderzoek naar gedaan op initiatief van de NVJ en de uitkomsten van het rapport Brenninkmeijer waren even schokkend als alarmerend. Ook in ons land, onder uw en mijn neus, worden momenteel journalisten bedreigd:

• openlijk met de dood
• maar ook sluipender door indirecte waarschuwingen en bedreigen aan het adres van familieleden of kinderen
• of door ze te raken in hun inkomen

Als nieuws van hoge maatschappelijke waarde is, zoals ambulancepersoneel of brandweer dat ook zijn, dan kunnen we eenvoudigweg niet tolereren dat dit doorgaat. Het bedreigen van een journalist is meer dan onacceptabel gedrag tegenover een medeburger, het toelaten van dit soort gedrag is ook een bedreiging van een breder publiek belang. Daar dient een krachtig signaal over te worden afgegeven: bedreiging en geweld tegen journalisten, in probleemwijken, online via social media, of aangewakkerd door politici, moet krachtig besteden worden. 

De NVJ zal naast samenwerken, politie en justitie ook met de neus op de feiten blijven drukken.

Aangiftes moeten serieus genomen worden, en er moet door journalisten ook zelf een grens getrokken worden, zodat er geen journalistieke no go areas ontstaan en bedreiging en intimidatie online als geaccepteerd kwaad worden gezien. 

Journalism is not a crime

Dat brengt mij bij journalisten, fotografen en cameramannen elders in de wereld, die door hun werk in de gevangenis zijn beland, hebben moeten vluchten of onderduiken of zelfs hun werk met hun leven hebben moeten bekopen. Het is al vaker gezegd en ik denk dat ik daar geen woorden aan toe hoef te voegen: Journalism is not a crime. En geweld tegen journalisten mag nooit onbestraft blijven. 

Sleepwet

Een andere vorm van bedreiging is natuurlijk het inzicht dat de overheid krijgt in de digitale contacten en gegevens van journalisten. Alhoewel we in januari jongstleden een kleine overwinning vierden, toen het wetsvoorstel voor journalistieke bronbescherming na een lange strijd in de Tweede Kamer werd aangenomen, werd de waarde daarvan drie maanden later weer deels teniet gedaan met de invoering van de Wiv. 

De nipte referendumuitslag heeft er weliswaar toe geleid dat er aanpassingen aan de sleepwet komen, maar voor de NVJ is en blijft het een sleepwet. De gevolgen voor de vrije nieuwsgaring uit bronnen die liever anoniem willen blijven, mogen dan misschien nog niet volledig duidelijk zijn. Feit is dat de wet met vuur speelt en dat is sowieso een station te ver.

Zzp-tarieven in de cao

Een andere bedreiging vormt de scheuring in arbeidsland; de breuklijn tussen zzp’ers en cao’ers – zij die in vast dienstverband werken. Toegegeven, die broederstrijd is niet alleen bij ons te zien maar zeker ook elders. Dat is voor ons een reden om buiten de sector te kijken hoe anderen daarmee omgaan. De architecten vonden een weg met zzp-tarieven in de cao, alhoewel de wetgever nog niet zo ver is om deze ook goed te keuren. En ik kan u uit persoonlijke ervaring zeggen dat we in dit dossier met elkaar bruggen zullen moeten slaan. Waarbij we naar elkaar kijken als hardwerkende collega’s die, in dienst of freelance, strijden voor hetzelfde doel: hoogwaardige journalistiek tegen een eerlijke prijs. 

Sta mij dan ook toe om vanaf deze kant ook een oproep te doen voor de komende tijd. Wees solidair naar elkaar. Blijf inhoudelijk en fatsoenlijk, in plaats van persoonlijk en vastgeroest. Dat heeft de NVJ nodig, dat heeft de journalistiek nodig.   

Verbouwing

Ik heb nu enkele zaken uit de afgelopen maanden belicht. Daar hoort natuurlijk ook de verbouwing van onze thuisbasis bij. Ik heb daar in mijn voormalige functie als penningmeester al een minimale bijdrage aan mogen leveren. Het werk is nu gedaan en we kunnen voorlopig weer voort in ons eigen huis. Kom gerust een keer langs.

Persoonlijke wijzigingen

En dat gezegd hebbende, kom ik als vanzelf op enkele persoonlijke wijzigingen. Want in de afgelopen twaalf maanden hebben wij in de persoon van Abe Mijdam een opvolger gevonden voor de vertrokken zakelijk leider. Voor hen die hem nog niet kennen: hij heeft lange tijd bij het Utrechts Nieuwsblad gewerkt en later als zakelijk directeur binnen een politieke organisatie. We zijn blij dat hij zijn ervaring nu voor ons in kan zetten. Welkom.

Iemand die afgelopen periode afscheid nam van het bestuur is Max van Weezel. Hij behoeft als politiek journalist geen introductie. Ik mis hem en zijn ervaring en contacten en wij willen hem vanaf deze plaats als NVJ en als bestuur en ik neem aan ook namens u, een hart onder de riem steken bij de zware strijd die hij nu levert tegen een nare ziekte. Wij wensen hem en zijn omgeving daarbij alle sterkte en hoop. De vacante positie van Max van Weezel is ingenomen door fotojournalist Gerard Til. Hij zit al weer geruime tijd in het bestuur en brengt daar de nodige kennis en ervaring in over de specifieke uitdagingen van fotojournalisten. Ik kan u zeggen dat zijn inzet vanaf de eerste minuut belangrijk en nuttig is geweest en dat dat de komende maanden en jaren ook zo zal blijven. Welkom.

Bij het overlijden van oud-bestuurders

Tot slot zijn ons de afgelopen maanden ook oud-bestuurders ontvallen. Deze week overleed Maud Dilrosun. Zij was in verschillende functies binnen de NVJ bestuurlijk actief, eerst binnen de sectie vaktijdschriften en later tot 2006 in het hoofdbestuur. 

En enkele weken geleden is Henk Wageman overleden. Hij was na een lange carrière als regionaal dagbladjournalist hier in deze regio, de afgelopen jaren voorzitter van de sectie Plus. 

Inzet voor belangen van (foto)journalisten

Wij zullen ons komende maanden zo goed en zo kwaad mogelijk blijven inzetten voor uw belangen. Dat zal nooit 100% lukken en ook nooit per direct. We hebben de wereld nou eenmaal niet aan een touwtje. Maar ik beloof en garandeer u dat we er alles aan doen zodat u over die wereld kunt blijven berichten.