13 cent per woord is bedoeld voor hobbyisten

v.l.n.r. Colette van Nunen (moderator), Tara Lewis, Eric Brinkhorst, Henk Lemckert, Lucas van Houtert (foto: Martine Krekelaar)

Hoe belangrijk vinden we de journalistiek op regionaal niveau en hebben we er goedbetaalde betaalde professionals voor nodig, of kunnen we prima uit de voeten met freelancers die voor 13 cent per woord of enkele tientjes per foto moeten werken? Hierover gingen zaterdag Lucas van Houtert, hoofdredacteur Brabants Dagblad; Henk Lemckert, hoofdredacteur/directeur Omroep Brabant; Tara Lewis, freelance journalist, en Eric Brinkhorst, zelfstandig fotojournalist en duo-voorzitter NVF, met elkaar in gesprek.

De 13 cent die de regio-edities van De Persgroep aan freelancers betalen, is alleen bedoeld voor hobbyisten en voor bijbaantjes en niet voor de journalistieke professionals. Lucas van Houtert: 'Wij hebben in veel dorpen correspondenten zitten. Als zij dit zien als een betaalde baan, dan is ie erg onderbetaald; als zij dit zien als een bijbaan of een betaalde hobby, dan hebben ze hier een goeie aan. Voor die groep vind ik dit een fatsoenlijk tarief.’ De pijn zit bij de groep professionele freelancers, vindt ook Van Houtert.  Zelf zou hij desgevraagd niet zo snel kiezen voor een freelancerpraktijk. 'Ik zou tegen de onzekerheid aanhikken. En persoonlijk als freelancer misschien ook wel tegen de tarieven.' 

Kritisch stuk

Freelance journalist Tara Lewis - voor alle duidelijkheid professioneel journalist en geen hobbyist - moest bij het Rotterdams Dagblad genoegen nemen met 13 cent. Een kritisch stuk op Villamedia over de Persgroep kwam haar duur te staan. Dat verhaal ging over het voornemen van De Persgroep om tweederde van de eindredacteuren van de huis-aan-huisbladen te ontslaan. Ze schreef ook over de minachting die De Persgroep voor de journalistiek heeft, getuige de 13 cent die freelancers krijgen. ‘Vanwege mijn kritische stuk kreeg ik te horen dat ik twee weken straf kreeg. Ik besloot daarom niet meer voor 13 cent te willen werken. Mijn omzet is nu verdubbeld, omdat ik tijd over had voor andere opdrachten.’ Toch gaat het haar aan het hart dat ze niet meer voor regionale media schrijft. 'Wat ik ongelooflijk vind is om hier te horen dat het niet de bedoeling is dat mensen hiervan leven. Maar dat doen mensen nou eenmaal omdat ze regionaal nieuws belangrijk vinden, zoals ik. Er is zoveel prachtig regionaal nieuws. Die verhalen worden nu niet gemaakt.' 

Tarieven fotojournalisten

De tarieven die fotojournalisten betaald krijgen zijn niet veel beter. Voor de regio-edities worden bulkcontracten afgesloten, waarbij een foto niet veel meer oplevert dan zo'n 40 euro. Fotojournalist Eric Brinkhorst moet daarom keuzes maken. ‘Ik kan vier klussen doen voor regionale kranten, of één klus voor een landelijke krant. Voor de regionale kranten moet ik veel meer doen in dezelfde tijd. Je kunt dus ook veel minder aandacht besteden aan een foto. Als je bij een sportwedstrijd de finale niet kunt halen, ga je met een onbevredigd gevoel de deur uit. Dat mist de lezer dan. Dan vraag ik me af: wat wil de krant nou? Kwaliteit?’

Regionale omroepen

Bij de regionale omroepen slaan de omroepbezuinigingen een flink gat in de kwaliteitseisen die de omroep zichzelf stelt. Henk Lemckert: 'Met de bezetting die we hebben, moeten we leven in de waan van de dag. Zo nu en dan gaat dat ten koste van de kwaliteit. We maken keuzes. Dat betekent dat we investeren in een aantal verhalen per maand waar we mankracht extra voor vrij maken. Dat doen we niet onverdienstelijk, maar voor een regionale omroep is het een druppel op de gloeiende plaat.'

Winstgevend

Lucas van Houtert benadrukt dat hij niet de positie van freelancers onderuit wil schoffelen. 'Ze hebben een duidelijk en legitiem verhaal, maar er is ook een andere kant. Dagbladuitgeverijen zijn nog steeds zeer winstgevend, stelt hij, maar dat is omdat ze een paar jaar voor de omzetdaling hebben gesnoeid in de kosten. ‘Stel dat je de tarieven verhoogt, dan is er het eerste jaar geen winstuitkering voor de eigenaren; het tweede jaar stoppen de investeringen en ontwikkelingen van nieuwe verdienmodellen en  het derde jaar ga je je kosten reduceren. Ik ga geen zielig verhaal houden, maar er zit wel een structuur onder.'

Lewis noemt het de structuur van het uitbuiten van freelancers. 'Ik geloof het verhaal, maar ik ben het er niet mee eens. Wat vind je er zelf van dat de krant deels gevuld wordt door mensen die journalistiek niet als hoofdtaak hebben? Wat zegt dat over de kwaliteit van de krant?'

Investeren in innovaties

Van Houtert onderkent dat het geen hosanna is in de freelance journalistiek en fotojournalistiek. Maar we zitten ook met zijn allen in een markt die aan het krimpen is. Toch ziet hij enige lichtpuntjes. De investeringen in digitale innovaties beginnen na jaren eindelijk zijn vruchten af te werpen. Voor het eerst heeft een Belgische krant online meer winst geboekt dan in print. Uitgeverijen zetten stevig in op innovaties. Bij het Brabants Dagblad wordt op dit moment hard gewerkt aan een videopoot.

Maar het argument dat de winst alleen in nieuwe projecten gaat zitten, roept ook de vraag op of het wel zo terecht om te investeren in vernieuwingen en niet in de betalingen? Eric Brinkhorst vindt van niet. 'Volgens mij moet je niet bezuinigen op de content.'

Maar terwijl Brinkhorst het heeft over freelancers, heeft Van Houtert het over de banen van morgen. Henk Lemckert:  'Investeren in een videopoot is wat wij al langer doen. Wat ik zo jammer vind is dat het nooit gelukt is om een coöperatie van regionale omroepen en kranten op te zetten. Hoe mooi was het geweest als de staatssecretaris zijn belofte was nagekomen.'

Pijnlijk contrast

Omroep Brabant moet dit jaar flink bezuinigen. Omdat de backoffice en het managementteam fuseert met Omroep Limburg kunnen de redacties en beide merken overeind blijven. 'Puur omdat we geen verdere verschraling willen van het journalistieke apparaat. Maar dan moet je me niet vragen om de tarieven voor freelancers flink te verhogen, want dat zit er voorlopig gewoonweg niet in.'

Thomas Bruning, algemeen secretaris van de NVJ, vindt het prijzenswaardig dat de omroep geen journalisten ontslaat. Tegelijkertijd vindt hij de lage dagtarieven niet passen bij een publiek bedrijf. 'Het gaat niet om de vraag of jullie de journalistiek een warm hart toedragen, want dat doen jullie Maar hoe groot is niet het contrast tussen mensen die in vaste dienst zijn of waren en mensen met eenzelfde professionaliteit die voor de helft moeten werken? Dat is een pijnlijk contrast en daar moeten we met zijn allen naar kijken.’