Turkse journalisten krijgen uitleg persvrijheid in Nederland

De NVJ ontving op maandag 1 december een delegatie van jonge Turkse journalisten en studenten die op uitnodiging van het ministerie van Buitenlandse Zaken ons land bezochten. Zij werden ontvangen door Hella Liefting, manager ANP en vice-voorzitter van de NVJ, Kees Schaepman, hoofdredacteur VPRO Radio, Frank Vermeulen, NRC-columnist, Bregje van de Wijst, buitenlandredacteur ANP en NVJ-secretaris Thomas Bruning. De Turkse journalisten van onder meer Aksam Daily, Taraf Daily en Zaman Daily, waren vooral nieuwsgierig naar de persvrijheid in Nederland, journalistieke taboes, zelfcensuur, de Raad voor de Journalistiek, de relatie tussen media en politiek, de invloed van internet en de opbouw van mediaorganisaties.

In hun eigen land kennen ze de beperkingen. Het gebeurt regelmatig dat rechters kranten een verspreidingsverbod opleggen. In de afgelopen twee jaar zouden al zo’n twintig dagbladen meerdere malen verboden zijn geweest. Dit jaar werd YouTube geblokkeerd wegens het beledigen van Mustafa Kemal Atatürk, grondlegger van de moderne Turkse republiek. Ook is de toegang tot miljoenen bloggers via blogspot.com versperd.
Van taboes, zoals in Turkije de erkenning van de Armeense genocide, is in Nederland geen sprake. Maar toch valt in Nederland wel wat te verbeteren als het gaat om persvrijheid. Thomas Bruning haalde de gijzeling aan van journalisten Bart Mos en Joost de Haas die weigerden hun bronnen in de AIVD-affaire prijs te geven. Nu bijna twee jaar later komt er een wettelijk vastgelegd verschoningsrecht.

Verboden is het niet, maar schrijven over koningshuis of over de politionele acties in Indonesië is ongepast, aldus Frank Vermeulen, voormalig correspondent in Indonesië. Niet dat er journalisten worden aangeklaagd, alhoewel vorig een journaliste werd opgepakt die een t-shirt droeg met daarop de tekst ‘Beatrix is een hoer’. Ze vroeg tijdens een tv-opname wat zij van de tekst vonden.

De extreem hoge druk zoals de aanwezige Turkse journalisten zelf ervaren, kent Nederland niet. Maar grote zorgen zijn er wel en dan gaat het met name over de ontwikkeling van mediaconglomeraten, over overnames en de ontstane schuldenlasten bij de grote dagbladuitgeverijen. Die ontwikkeling heeft uiteindelijk ook invloed op de journalistieke ethiek, volgens Kees Schaepman. ‘De journalistieke bevlogenheid van vroeger maakt plaats voor de jacht op steeds meer winst. Soms denk ik zelf wel eens, ben ik een journalist of een manager die het goedkoper kan doen?’