Business Model You: Praktisch handvat om ondernemerschap te stimuleren

Om het ondernemerschap van freelancers te stimuleren heb ik als secretaris van de NVJ secties Freelance & NVF Business Model You (BMY) – een model om op één A-tje je carrière opnieuw uit te vinden – omarmd. BMY is de logische opvolger van de wereldwijde bestseller Business Model Generation dat in 2009 werd gelanceerd door businessmodel goeroes Patrick van der Pijl en Alexander Osterwalder. Business Model Generation – een model om op één A4tje een nieuw businessmodel te ontwikkelen – focust op (non-profit)organisaties. Nu is er BMY dat zich focust op de zelfstandige zonder personeel.

BMY is geschreven door een vast team auteurs (Tim Clark, Alexander Osterwalder en Yves Pigneur) maar is mede ontwikkeld door 328 zzp’ers uit 43 verschillende landen. Het regent hierdoor nuttige voorbeelden van zzp’ers die met het model aan de slag zijn gegaan. Het zijn allemaal ‘real life’ voorbeelden inclusief enkele voorbeelden van (foto)journalisten. De voorbeelden en de briljante illustraties van Alan Smith zijn het kloppend hart van het boek. Het model begint dan te ‘leven’.

Het model concentreert zich op twee cruciale vragen: waar worstelt de klant mee? en wat voor klus kan ik voor de klant verrichten die hem bijvoorbeeld tijd, geld of beiden bespaart? Businessmodel denken is gebaseerd op het identificeren en beschrijven van zowel de klant als wel de klus die de zzp’er uit handen kan nemen voor die klant zodat deze zich kan focussen op zijn kernactiviteiten. Kortom, het model verlegt de focus van de vaardigheden van de freelancer naar de behoefte van de klant. Dat is een andere mindset.

Ik heb het model omarmd om drie redenen: het is praktisch, makkelijk toepasbaar en sluit aan op de journalistieke freelance praktijk.

Praktisch: Het model maakt op een gestructureerde manier inzichtelijk welke vragen je als ondernemer moet kunnen beantwoorden. Het zijn vragen die klanten stellen. Het model – het Business Model Canvas.pdf – bestaat uit negen bouwblokken. Elk bouwblok staat op zichzelf maar kan alleen optimaal functioneren als alle negen bouwblokken op elkaar zijn afgestemd.

Toepasbaar: BMY leidt je stapsgewijs door de negen bouwblokken heen. De auteurs nemen je letterlijk bij de hand. Bij elk bouwblok worden vragen gesteld. Door antwoord te geven op al die vragen kom je vanzelf de zwaktes en sterktes van je businessmodel tegen. Hier houdt het model niet op maar het reikt juist handvatten aan om je zwaktes te verbeteren.

Freelancer: Ik heb BMY vooral gelezen met de volgende vragen in het achterhoofd: Kan het model het ondernemerschap van freelance (foto)journalisten stimuleren? Wat hebben freelance (foto)journalisten er concreet aan?

Kan het model het ondernemerschap van freelance (foto)journalisten stimuleren? Ja! Freelancers die zichzelf niet primair als ondernemer zien hebben praktische handvaten nodig om grip te krijgen op hun ondernemerschap. Die handvatten reikt BMY aan.

Wat hebben freelance (foto)journalisten er concreet aan? De talloze vragen die de freelancer moet beantwoorden scherpen zijn beeld van de markt, concurrenten en van hemzelf. Hierdoor kan hij zijn waarde beter definiëren en een passend verdienmodel ontwikkelen. Het boek besteedt bovendien uitgebreid aandacht aan de opbouw van de prijs en waar je je prijs op moet baseren. De freelancer leert hierdoor om zelf zijn prijs te bepalen in plaats van zich over te geven aan de waan van de markt.

Bij het boek hoort ook een toolbox. De toolbox is geschikt voor de iPad en het Web en maakt het bespreken van je businessmodel met klanten of anderen makkelijker. Naast de toolbox is er ook een businessmodel community met meer dan 5000 leden. Aanhangers van het model kunnen daar doorlopend vragen stellen of vragen van andere zzp’ers beantwoorden. Kortom, je staat er niet alleen voor als zzp’er bij het invullen van het model maar kunt voortdurend terecht bij andere zelfstandigen.

In welk opzicht is BMY een beter model dan een willekeurig ander model om je ondernemerschap mee te verbeteren? Als BMY één ding duidelijk maakt – anders dan andere modellen – is dat er niet zoiets bestaat als een autonoom verdienmodel dat onafhankelijk bestaat van de bedrijfsstrategie. Het maakt bovendien korte metten met de mythe dat er zoiets bestaat als één succesvol businessmodel per sector of industrie. Elke zelfstandige zal zelf zijn eigen businessmodel moeten ontwerpen.

In februari ben ik aan de slag gegaan met het model tijdens de maandelijkse Freelance Borrel (elke laatste vrijdag van de maand). Deelnemers aan de borrel kunnen BMY invullen en van tevoren inleveren bij mij. Tijdens de sessies koppel ik – op anonieme basis – terug en samen met andere deelnemers proberen we enkele modellen te verbeteren.

Deze sessies leveren een fascinerend inkijkje in het ‘ondernemerschap’ van freelance journalisten. Het is verbijsterend om te ontdekken dat freelancers hun toegevoegde waarde verwarren met hun kernactiviteiten. Vaak denken freelancers dat ‘het schrijven van stukjes’ of ‘het maken van foto’s’ hun toegevoegde waarde is terwijl dit hun kernactiviteit is. Hun onderscheidend vermogen is dus nul omdat vrijwel alle freelance (foto)journalisten dezelfde kernactiviteiten hebben. Als dit besef doordringt begint een spannende tocht om het unieke van een zzp’er boven tafel te krijgen. Dit kan met behulp van BMY.

Het is één ding om het model als NVJ- secretaris te omarmen. Maar wat vindt de freelancer hiervan? We vroegen het aan NVJ- starterslid en freelance datajournalist Winny de Jong. “BMY is een model zonder pretentie, down to earth en praktisch. De schrijvers van BMY beseffen heel goed dat businessmodellen blijven veranderen. Het boek stelt je dan ook meer vragen dan dat het beantwoordt. Maar het is wel degelijk een goede oefening om inzicht te krijgen in je businessmodel, en om bij veranderingen –die er zeker gaan komen – een vinger aan de pols te houden.”

Op dinsdag 5 juni presenteert Businessmodel goeroe en producent van BMY, Patrick van der Pijl, de methode tijdens de Grote Freelancersdag (kosten € 20,- NVJ-leden of € 30,- voor niet-leden). Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar.

Rosa Garcia López geeft haar exemplaar van BMY gratis weg aan een freelancer die met BMY wil experimenteren en binnen twee weken ( voor 1 juni) zijn bevindingen op één A4 meldt via freelance@nvj.nl.

Business Model You: Tim Clark, Alexander Osterwalder en Yves Pigneur. Te bestellen via Bol.com (€ 23,99) en via www.businessmodelyou.com (de eerste 70 pagina’s zijn gratis te downloaden) . De Nederlandse editie verschijnt op 18 mei en kost € 35,- bij Bol.com.

Rosa García López
Secretaris NVJ secties Freelance & NVF