Het CBS onderzoekt van alles, zo ook de invloed van recessie en crisis op het persoonlijk leven: in tijden van voorspoed trouwen meer mensen . Omgekeerd leidt crisis niet tot méér echtscheidingen . De kosten verbonden aan een echtscheiding, houden mensen kennelijk bij elkaar.
Voor de arbeidsrelatie geldt dat niet. In tijden van crisis is de werknemer zijn leven niet zeker. NRC wijdde onlangs twee pagina’s aan de ‘bulderende baas’. Het vriendelijke verzoek uit de tijden van hoogconjunctuur is al lang vervangen door het dienstbevel. Meer hiërarchie op de werkvloer leidt tot meer stress, maar uit angst voor baanverlies, daalt juist het ziekteverzuim. En zelfs met buigen als bamboe, is baanverlies (zie HDC,NDC, Wegener, de Omroep) niet te voorkomen.
Werkgevers gaan na een ontslagronde door met rompredacties, aangevuld met freelancers, of payrollers. Een payroller is iemand met een contract bij een payrollbedrijf, die elders aan het werk wordt gezet. Bij zijn voormalig werkgever bijvoorbeeld. In de media is payrolling geen onbekend fenomeen. Vaak brengt een werkgever in het exit-gesprek met een vertrekkend redacteur al de mogelijkheid ter sprake om via een payrollconstructie weer in dezelfde functie aan het werk te gaan. En wie is dan de werkgever? Tot kort geleden deed de rechter daar niet moeilijk over: de werkgever was de payrollonderneming met wie het contract was gesloten. De uitgever of omroep was de inlener. Maar inmiddels kijkt de rechter in deze zaken voorzichtig ‘door het papier heen’. De kantonrechter te Enschede bijvoorbeeld. De gemeente Enschede (ja ook de overheid is liever geen werkgever) had een aantal medewerkers als trajectbegeleider inburgering geselecteerd en aan de Stichting Dienstverlening Welzijn Enschede (SWDE) gevraagd deze mensen in dienst te nemen en direct weer uit te lenen aan de Gemeente. Zo gezegd, zo gedaan. Na verloop van tijd wil de Gemeente van de trajectbegeleiders af. SWDE, met wie de trajectbegeleiders hun contract hadden gesloten, vraagt de rechter de arbeidsovereenkomsten te ontbinden. De rechter weigert met de redenering dat SWDE helemaal geen werkgever is: de enige relatie tussen SWDE en de werknemer was de plaatsing op de loonlijst, terwijl aldus de rechter “op geen enkele wijze is gebleken dat de constructie niet enkel is gekozen om de ontslagbescherming te ontlopen”.
Een aantal jaren geleden verloren de advocaten van de NVJ een soortgelijke zaak bij het Hof Leeuwarden. Toen vond de rechter nog dat omdat de werknemer schriftelijk met de payrollonderneming had gecontracteerd hij had kunnen weten dat de payroll-onderneming zich de rol van werkgever had toebedacht. De loonvordering tegen de feitelijk werkgever werd afgewezen. Anno 2013 zou een soortgelijke zaak wel eens heel anders kunnen aflopen.
The times they are a-changin.