‘Freelancers zijn de bijzettafeltjes in de journalistieke organisatie, vertelde een opdrachtgever mij een keer. Handig om erbij te zetten als je gewone tafel overvol is, en makkelijk weer weg te schuiven als je ze niet meer nodig hebt. Op zich al geen flatteus beeld, maar vooral: het klopt steeds minder met de realiteit. Ik zie het om me heen in Hilversum waar ik bij verschillende omroepen als freelancer werk: de balans slaat juist de andere kant op.’
‘Daar draagt een veelvoud aan bijzettafeltjes de dagelijkse werklast, het vaste ameublement (ook al niet flatteus, sorry) bestaat per programma uit één of twee medewerkers in vaste dienst.
So far so good, verschil in werkzaamheden is er niet en de vaste medewerkers worden bij ziekte of vakantie net zo makkelijk door hun collega’s – freelancers – vervangen. In sfeer op de werkvloer merk je er ook niks van, collega’s onder elkaar maakt het geen moer uit wie z’n geld krijgt via een loonstrook of een factuurtje.
Toch merk ik dat er verschil begint te ontstaan. Freelancers, ook zij met een VAR-WUO, krijgen deze dagen van sommige omroepen ineens een ‘tussentijd’ aangezegd. Drie maanden geen opdracht, want ze mochten eens aanspraak willen maken op iets vasters.
Al verzekert de freelancer dat hij daar niet op uit is, al onderstreept de VAR-WUO de vrije relatie en al heeft de freelancer meerdere opdrachtgevers waardoor vaste verkering niet eens zou kúnnen, het gebod is onverbiddelijk; drie maanden niks.
Heel vervelend voor de freelancer die zoiets onverwacht krijgt aangezegd; als ondernemer maakt hij een jaarplanning en bedenkt van te voren welke langlopende klus hij wel doet en welke niet. Soms heb je tegen de ene opdrachtgever nee gezegd, om tegen die ander ja te kunnen zeggen. Een onverwachte sluiting van drie maanden doet de winkel geen goed.
Maar het is ook slecht voor de programma’s waaraan deze freelancers meewerken: met hun vertrek gaat ook kennis en ervaring de deur uit, loyaliteit, flexibiliteit en creativiteit, juist de elementen die bij veel programma’s voor continuïteit in kwaliteit zorgen.
Bijzettafeltjes in de journalistieke organisatie. Opdrachtgevers moesten daar toch maar eens beter over nadenken. Want die bijzettafeltjes zouden zomaar de steunpilaren onder hun bedrijf kunnen blijken te zijn.’
Margriet Vroomans, voorzitter sectie Freelance