De pensioenfondsen verkeren in zwaar weer. Gepensioneerden hebben de afgelopen jaren hun pensioen niet zien verhogen en de premies zijn gestegen. De laatste weken wordt gesproken over mogelijke korting in de pensioenrechten; het zogenoemde afstempelen. Overleeft het pensioenstelsel de crisis? En wat is de rol van de NVJ? Zes vragen, zes antwoorden.
In welke mate is de NVJ betrokken bij de pensioenen?
Het pensioen is een belangrijke arbeidsvoorwaarde. Zo’n 20 procent van het inkomen gaat in de oudedagsvoorziening zitten. Premies worden betaald door werkgevers en werknemers. Vandaar dat het een belangrijk onderwerp is aan de diverse CAO-onderhandelingstafels. Voor ZZP-ers en freelancers zet de NVJ zich al jaren in om ook een vorm van pensioen geregeld te krijgen.
Vertegenwoordigers van de NVJ zitten namens de werknemers en de gepensioneerden in de besturen en de deelnemersraden van de bedrijfstakpensioenfondsen, zoals PGB en PNO.
Is het niet veel beter dat alles overgeheveld wordt naar verzekeraars?
Het pensioenstelsel in Nederland is uniek. Fondsen gerund door werknemers en werkgevers komen nergens ter wereld op deze schaal voor. En dat heeft grote voordelen. De besturen van de pensioenfondsen hebben maar één doel voor ogen: een zo goed mogelijk pensioen tegen een zo laag mogelijke kostprijs. Gemiddeld gaat 3,5 procent van de bruto premies bij pensioenfondsen naar bedrijfs- en beleggingskosten. Bij verzekeraars ligt dit rond de 26 procent. Dat komt deels doordat verzekeraars actief op zoek moeten naar cliënten met maatwerkregelingen en er moet natuurlijk ook winst gemaakt worden. Al met al is het ook in deze tijd veel gunstiger het pensioen via een fonds op te bouwen.
Hoe slecht staan de fondsen er nu echt voor?
Er wordt, om dit vast te stellen, vaak gesproken over de dekkingsgraad. De dekkingsgraad geeft aan in hoeverre een fonds in staat is in de toekomst te voldoen aan alle verplichtingen. Als er sprake is van een dekkingsgraad van bijvoorbeeld 90 procent, betekent dit dat er voor elke uit te keren euro maar 90 eurocent in kas is. De Nederlandsche Bank heeft een minimale dekkingsgraad van 105 procent vastgesteld. De cijfers die afgelopen week bekend zijn gemaakt (PNO Media 90 / PGB 98), betreffen de dekkingsgraden van 31 augustus jl.
Het gekke is dat dit niets zegt over de rendementen van de fondsen, want er zijn door de jaren heen nog nooit zulke goede rendementen behaald als in het afgelopen anderhalf jaar. De dekkingsgraad wordt echter bepaald aan de hand van de langjarige rekenrente. De lage rente veroorzaakt een daling van de dekkingsgraad. De lage rente suggereert dus dat fondsen armer zijn dan in feite het geval is.
Dit alles neemt niet weg dat er, ook al is het op papier, grote problemen zijn. Voor het komend jaar nog niet, maar als op 31 december de fondsen de dekkingsgraad niet op peil hebben volgens de normen van De Nederlandsche Bank moeten zij volgens de regels van DNB maatregelen voorbereiden om de dekkingsgraad wel weer op peil te krijgen.
Kan de NVJ garanderen dat er niet ‘afgestempeld’ wordt?
Dat kan niemand, maar de NVJ zet zich in de besturen van de pensioenfondsen wel vol in om dit afstempelen te voorkomen. Als op 31 december de dekkingsgraad niet op peil is gebracht zullen er maatregelen voorbereid moeten worden. Wat de NVJ betreft kan pas aan de pensioenrechten worden gekomen als er geen andere uitweg meer is en De Nederlandsche Bank korting dus oplegt. Dus zullen eerst andere, ook niet populair makende, maatregelen als premieverhoging en aanpassing van de regeling aan de orde komen. Mocht dit ook allemaal niet helpen en mocht ook het komende jaar de rente niet omhoog gaan, dan is ‘afstempelen’ niet uit te sluiten. Maar dat gaat dus op z’n vroegst spelen in 2012. Al met al is er sprake van een bizarre situatie. De Europese Centrale Bank houdt de rente kunstmatig laag om de economie te stimuleren. Op het zelfde moment eist een onderdeel van die Europese bank, onze centrale bank, dat de pensioenfondsen als gevolg van die lage rente straks moeten afstempelen.
Kunnen de pensioenen nog steeds worden uitbetaald?
Ja. Er zit op dit moment ongeveer 600 miljard euro in de kassen van de pensioenfondsen. Daarvan wordt jaarlijks maar 20 miljard euro aan uitkeringen besteed. Jaarlijks komt er 25 miljard euro aan premie binnen. Honderd procent garanties voor de toekomst kan niemand geven. Ook bestaan er verschillen tussen de fondsen. Het is voorlopig in elk geval mogelijk om de pensioenen uit te keren.
Waar kan ik terecht met vragen over mijn pensioen?
Uw pensioenfonds of pensioenverzekeraar kan u nader informeren over uw persoonlijke situatie. De fondsen zijn verplicht u als deelnemer actief te informeren over de toestand van het fonds. Maandelijks worden op de websites van de bedrijfstakpensioenfondsen PNO Media en PGB de dekkingsgraden gepubliceerd. Maar ook de bedrijfspensioenfondsen als die van De Telegraaf, Elsevier en NDC zijn wettelijk verplicht de deelnemers actief te informeren over de stand van zaken. Voor overige vragen kunt u telefonisch of per e-mail contact opnemen met uw fonds.
Uiteraard kunt u ook uw vertegenwoordiger in de Deelnemersraad van uw pensioenfonds benaderen.