NVJ blijft Pensioenakkoord onderschrijven

De NVJ koos ervoor om een pensioenhearing te houden en niet mee te doen aan een referendum. ‘De problematiek is te ingewikkeld om af te doen met een simpel ja of nee’, aldus NVJ-voorzitter Huub Elzerman. ‘We hebben daarom gekozen voor een uitwisseling van argumenten. Bovendien was half juli volstrekt niet duidelijk waar we nu ja of nee tegen moesten zeggen. Er waren te veel losse einden.’
Volgens Bas Linders zijn de verschillende bonden beschamend met het referendum omgesprongen. ‘Elke nuance is eruit gehaald voor mensen die zich wilden oriënteren en daar hebben de partijen gebruik van gemaakt.’ Een groot probleem was ook dat Bondgenoten er voor koos een eigen referendum te organiseren, aldus Elzerman. ‘Door het ontbreken van een gecoördineerde vraagstelling zijn de referenda onderling niet te vergelijken.’

Lage opkomst

De pensioenhearing werd gehouden nadat eerder op de dag FNV Bouw verklaarde niet in te stemmen met het Pensioenakkoord, tenzij het wordt aangepast. Abvakabo en Bondgenoten hadden zich al tegen het akkoord gekeerd. Ouderenorganisatie ANBO en FNV KIEM stemden voor het Pensioenakkoord. Uit de lage opkomsten kan worden geconcludeerd dat het Pensioenakkoord niet leeft bij de leden of dat het voor het gemiddelde lid een te ingewikkelde kwestie is. ‘Ik houd het maar op een combinatie van beiden’, aldus Huub Elzerman.

Impasse doorbreken

In juli publiceerde de NVJ de notitie ‘Pensioenakkoord Ja of Nee’. ‘Toen waren we nog in de veronderstelling dat minister Kamp in de loop van augustus duidelijk zou maken welke positie hij zou gaan innemen.’ Inmiddels is nog steeds niet duidelijk wat de minister gaat doen. FNV-voorvrouw Agnes Jongerius doet nog een ultieme poging om in overleg met Kamp en werkgeversvoorzitter Wientjes de impasse in het pensioendebat te doorbreken. met als doel de dissidente bonden binnenboord te halen. Jongerius heeft laten weten dat de vakcentrale alleen ‘ja’ zegt tegen het Pensioenakkoord wanneer minister Kamp zich bereid toont om iets te doen aan de positie van de AOW’ers. Mensen met een zwaar beroep. een lang arbeidsverleden en een laag inkomen moeten ook in de toekomst op hun 65ste kunnen stoppen. ‘Als dat niet is geregeld, komen we niet eens aan stemming toe.’

Het welvaartvast maken van de AOW is een onderdeel van het akkoord. Het zijn echter niet alleen de stratenmakers of bouwvakkers die onder de zware beroepen en laagbetaalden vallen, aldus Marieke Sjerps. ‘Ook binnen de NVJ zijn leden die keihard werken en minder opdrachten krijgen. Ook die groep krijgt te maken met verhoging van de AOW-leeftijd. Daar voorzie ik grote problemen.’
Algemeen secretaris Thomas Bruning onderschrijft de weinige aandacht die er is voor de grote groep zelfstandige journalisten.

Varianten

Er zijn maandag 12 september tijdens Federatieraad van de FNV verschillende varianten denkbaar:
- Het Pensioenakkoord wordt op voorstel van het federatiebestuur verworpen, eventueel op basis van ‘nee, tenzij’ Nee, tegen het akkoord, zoals het er nu ligt, tenzij Kamp alsnog levert.
- Er wordt geen ja en geen nee gezegd, maar aangestuurd op nieuwe onderhandelingen totdat er een afgerond akkoord ligt. De ‘ja, mits’ variant. We zeggen ja tegen het akkoord, ook al is het nog niet af, mits minister Kamp, al dan niet onder druk van de Tweede Kamer, met de gevaagde verbeteringen komt.
- De meest onaantrekkelijke variant is dat in de Federatieraad de voor- en tegenstanders elkaar in een wurggreep houden en dat de diepe verdeeldheid in eigen huis voortduurt, met alle nadelen van dien.
Elzerman: ‘De pensioencommissie van de NVJ constateerde afgelopen woensdag dat het nu voorliggende akkoord nog niet af is maar dat dit akkoord de voorkeur verdient boven de variant – zeg maar de aanslag – die minister Kamp in petto heeft. De pensioencommissie zegt dus ‘ja’ tegen het akkoord en houdt daarmee vast aan de lijn die de NVJ tot dusver in de Federatieraad heeft gevolgd. Ik zeg er bij voorbaat bij dat ik graag met een ruim mandaat op pad word gestuurd, want ik voorzie dat er aanstaande maandag in de Federatieraad nog stevig onderhandeld zal worden over verschillende varianten en subvarianten.’

Bondgenoten en AbvaKabo

Bondgenoten en de AbvaKabo hebben geen alternatief plan. Zij komen met aanvullende eisen. Eisen die overigens deels worden onderschreven – door het Federatiebestuur – en die deels onuitvoerbaar zijn.
In feite liggen er sinds 15 augustus nog drie punten op tafel:
A. De AOW; de twee bonden maken bezwaar tegen het inkomensverlies voor mensen met een laag inkomen, en veelal een zwaar beroep, als zij op 65-jarige leeftijd willen stoppen. Dat inkomensverlies is voor minister Kamp zowel een bezuiniging als een stimulans om door te werken na het 65ste levensjaar. Volgens de bonden moet de inkomenspositie van de lager betaalde AOW’ers gelijk blijven. Geen inkomensachteruitgang als je op je 65ste stopt. Met lager betaald worden mensen bedoeld met AOW en een aanvullend pensioen van maximaal 10.000 euro. Dat is ongeveer de helft van het AOW-bestand.
B. Premiestabilisatie; de verantwoordelijkheid van werkgevers bij het pensioenstelsel. Beide bonden ontmoeten werkgevers die met het Pensionakkoord in de hand beweren dat er voor premiestijging geen ruimte meer is. De bonden stellen voor om centraal af ter spreken dat er een opslag op de premie komt van 1 procent. Die opslag kan dan gezien worden als de ‘de betrokkenheid van de werkgevers bij het pensioenstelsel in goede en in slechte tijden’.
C. Hoe geven we de zekerheidsgarantie vorm in het nieuwe stelsel? In feite gaan hierachter een aantal punten schuil. O.a.: 1. Allereerst de nominale zekerheid van 97,5 procent. Fondsen kunnen zelf beslissen hoe zij daar naar toe willen groeien. 2. Een heldere definitie van het begrip kostendekkende premie. 3. Een prudente invulling van de disconto voet, om het verwijt van rijk rekenen te ontlopen. 4. De verplichting voor alle fondsen om met een indexatie staffel te werken.

Kunnen deze problemen in de korte tijd die rest nog worden opgelost? ‘Ja en nee’, aldus Elzerman.
‘Punt A. Het ontzien van AOW’ers met een aanvullend pensioen van 10.000 euro als zij op hun 65 ste willen stoppen met werken. Dat gaat niet lukken, want zo’n operatie kost 2.5 tot 2.8 miljard euro. Voor Kamp onbespreekbaar en zelfs de PvdA-fractie heeft aan Bondgenoten laten weten dat deze eis niet realistisch is. Dat neemt niet weg dat het Federatiebestuur tot op dit moment probeert zoveel mogelijk ruimte te creëren voor deze groep lager betaalde AOW’ers. Het kabinet stelt 500 miljoen euro beschikbaar. In het overleg met Kamp worden pogingen gedaan om dat bedrag te verhogen. De uitslag is vooralsnog onbekend.
Het verwijt dat de extra verhoging met 0.6 procent van de AOW een sigaar uit eigen doos is, snijdt hout. Maar de verhoging met 0.6 procent is juist bedoeld om de miljardenbezuiniging op de AOW - door afschaffing van de ouderenkortingen - te matigen. Voor de afschaffing van de ouderenkortingen is een Kamermeerderheid. Het gaat om de vraag of de pijn, vooral voor de laagste betaalden, kan worden verzacht.’
‘Punt B. Over de premiestabilisatie is in het akkoord afgesproken dat de stijgende levensverwachting niet automatisch in de premies zal worden verdisconteerd, maar dat de bewegingen op de financiële markten wel in het decentrale arbeidsvoorwaardenoverleg aan de orde kunnen komen.
Een opslag van 1 procent op de premie als teken van betrokkenheid wordt door de werkgevers resoluut van de hand gewezen. Er is weliswaar ruimte voor premiestijgingen, maar de ruimte is, gezien het effect op het nettoloon, zeer beperkt.’
‘Punt C. De vraag welke zekerheidsgaranties er kunnen worden gegeven zal per pensioenfonds, uiteraard binnen wettelijke kaders, moeten worden beantwoord. Er zal een balans moeten worden gevonden tussen risico en zekerheid en daar waar de roep om méér zekerheid een eventuele indexering in de weg staat, is het animo van de overige bonden om hierin mee te gaan, geringer. Dat geldt dus ook voor de NVJ. In het nieuwe akkoord wordt er altijd een buffer opgebouwd die volledige inflatievergoeding mogelijk maakt. Is die buffer er niet dan wordt er niet of minder geïndexeerd. Dat voorkomt ook dat er te snel geld het pensioenfonds uitgaat naar gepensioneerden ten laste van de werkenden die nog pensioen opbouwen. De buffer is ongeveer 23 tot 30 procent van het pensioenvermogen. Daarnaast kunnen Cao-partijen er voor kiezen om in goede tijden een extra buffer – de egalisatiereserve – op te bouwen. Dat is dus een dubbele buffer. En dat moet naar ons gevoel meer dan voldoende zijn.’

'Geen ja'

Aad van Cortenberghe vindt dat Bondgenoten goede en zakelijke redenen heeft om hun standpunten in te nemen. Bovendien verzet hij zich tegen de houding van de pensioenfondsen. ‘Ze zeggen één ding: het komt goed. Dat is niet de juiste methode.’ Van Cortenberghe vindt dat hij geen ja kan zeggen tegen dit akkoord. ‘Ik maak bezwaar tegen punten die er wel in staan en wat er niet in staat.
- Met betrekking tot premiestabilisatie ligt het risico eenzijdig bij de werknemer.
- In het akkoord is niet opgenomen hoe de bestaande regeling zich verhoudt tot de nieuwe.
- Met betrekking tot de ouderenparticipatie wordt niet gesproken over hoe mensen langer aan het werk worden gehouden en met welke middelen.
- Ook wordt met geen woord gesproken wat de gevolgen zijn voor jongeren.
- Verder is met de fondsen van alles misgegaan. Er is veel meer transparantie nodig.
Ik denk dat er een ding te doen staat en dat is het akkoord niet in stemming te brengen.’
Wat betreft Elzerman wordt de positieve insteek van de NVJ niet ingetrokken. ‘Aad van Cortenberghe heeft een interessant voorstel gedaan: liever geen uitspraak. Maar liever opschorting van de beraadslagingen, dan een confrontatie die alleen verliezers oplevert. Ik zal dat standpunt maandag in de Federatieraad zeker inbrengen. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik vrees dat het buigen of barsten wordt.’

Behalve de pensioenhearing ontving de NVJ ook via email reacties van NVJ-leden. Achttien leden stemden voor het Pensioenakkoord en twaalf tegen.