Lira streeft naar nieuwe vergoedingsstromen

In Villamedia (21 oktober 2011) bevelen freelance journalisten Frénk van der Linden en Margriet Vroomans aansluiting bij Lira van harte aan. Van der Linden krijg elk jaar een mooie som geld uitgekeerd voor zijn werkzaamheden. ‘Goed voor een weekendje Hammerfest of een vakantie truffels spitten in Istrië.’ Vroomans noemt het haar ‘dertiende maand’.

Lira incasseert collectieve auteursrechtelijke vergoedingen en verdeelt deze onder de rechthebbende schrijvers en vertalers. Freelance journalisten die in de afgelopen drie jaar werk hebben gepubliceerd of uitgezonden kunnen hun opgaven doen bij Lira en aanspraak maken op een reprorecht- en leenrechtvergoeding. Als het werk is uitgezonden op televisie kunnen freelance journalisten aanspraak maken op thuiskopievergoeding. Freelancejournalisten kunnen zich kosteloos aansluiten bij de stichting.

Voor freelancejournalisten, die voor hun inkomsten vaak mede afhankelijk zijn van online publicaties, zijn hun ‘digitale rechten’ van groot belang. Het gaat daarbij om exploitaties waarvoor freelance journalisten zelf niet, of alleen met veel moeite, een vergoeding zou kunnen incasseren. Te denken valt aan digitale knipselkranten, Google Books, maar ook aan digitaliseringsprojecten in de culturele erfgoedsector en bijvoorbeeld de mogelijke invoering van een collectieve regeling voor de ‘uitlening’ van e-books door bibliotheken. ‘Als freelancer heb je nauwelijks zicht op wat er wordt overgenomen’, zegt NVJ-secretaris Thomas Bruning. De NVJ was mede-initiator van het samengevoegde Lira. ‘Lira vraagt vergoedingen namens de aangesloten freelancers wanneer derde partijen journalistieke producties online hergebruiken. Het is gevonden geld, je hebt er recht op.’
Wanneer freelance journalisten ervoor kiezen hun digitale rechten aan Lira over te dragen, dienen zij dat in de toekomst wel bij opdrachtovereenkomsten met uitgevers en opdrachtgevers kenbaar te maken. De uitgevers hebben in een convenant met Lira reeds kenbaar gemaakt daar geen enkel bezwaar tegen te hebben.

Kabelgeld wordt betaald door distributeurs (zoals kabelmaatschappijen) voor de exploitatie van auteursrechtelijk beschermde werken die zijn geschreven voor en uitgezonden op radio en televisie. Bruning: ‘Daarvan moet ook een deel naar de freelance journalisten. Maar omdat een freelancer slechts een onderdeeltje is in het geheel, is het logischer dat Lira dit geld int.’ Journalisten ontvingen geen kabelgeld via Nieuwswaarde. Lira wil hierin graag verandering brengen en een geldstroom voor journalisten veilig stellen. Om dit te kunnen doen heeft Lira een getekende aansluitingscontract nodig. Met die overgedragen rechten in de hand zal Lira vervolgens alles in het werk stellen om te zorgen dat ook journalisten in de toekomst een vergoeding krijgen uit de kabelgelden. Belangrijk daarbij is wel dat de freelance journalist zijn rechten slechts eenmaal kan overdragen: liggen ze bij Lira dan kan de journalist ze niet meer aan de producent of omroep overdragen.

Freelancejournalisten die zich aansluiten geven Lira toestemming om voor een aantal rechten en aanspraken vergoedingen voor hen te innen. Elk voorjaar worden de freelance journalisten aangesloten bij Lira uitgenodigd om opgave te doen van hun werken. Dit kan online via de beveiligde portal.
Lira brengt nu een informatiepakket uit dat bestaat uit het aansluitingscontract, een brochure en een uitgebreide uitleg over het contract en de rechten in de vorm van het Lira contract boekje en de statuten en reglementen. Ook heeft Lira een pagina FAQ's toegevoegd.

Fotojournalisten kunnen voor hun collectieve rechten terecht bij Stichting Pictoright.