De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) kan niet voldoende worden benut. Dat is niet goed voor een wet die zo belangrijk is voor de democratie, aldus onderzoekster mr. dr. Aline Klingenberg van de vakgroep bestuursrecht en bestuurskunde Rijksuniversiteit Groningen. Op 3 mei wordt tijdens de Dag van de Persvrijheid het onderzoek naar het effect van de Wob gepresenteerd. Minister Piet Hein Donner van Binnenlandse Zaken zal op die dag reageren op het Wob-onderzoek. Nu alvast een voorproefje.
Een relatief kleine groep journalisten (274 respondenten ) nam deel aan het onderzoek dat in opdracht van de NVJ werd uitgevoerd door de Rijksuniversiteit van Groningen. Van deze groep journalisten werkt 51 procent in vaste dienst en 49 procent is freelancer. Het overgrote deel werkt bij, of in opdracht van een regionaal werkend medium. ‘Uit ander onderzoek blijkt ook wel dat regionale overheden de meeste Wob-verzoeken binnenkrijgen,’ zegt Aline Klingenberg. Het is opmerkelijk dat bijna een kwart van de journalisten zegt de wet niet te kennen en niet weet hoe je een procedure moet voeren.’ Degenen die wel goed op de hoogte zijn, dienen vaker een bezwaarschrift in als een antwoord op het eerste Wob-verzoek uitblijft.
Kennis
Een belangrijke conclusie uit het onderzoek die op 3 mei naar voren zal worden gebracht, is dat kennis van de wet loont. Het indienen van een bezwaarschrift blijkt succesvol te zijn. ‘Een interessant gegeven’, zegt NVJ-secretaris Thomas Bruning. ‘Dat betekent dat Wob-ambtenaren blijkbaar onvoldoende in staat zijn de besluiten goed voor te bereiden en dat de kwaliteit van de primaire besluitvorming in elk geval niet goed is. Of het zou zomaar kunnen dat er andere (politieke of pr-strategische) beweegredenen zijn om de regels niet goed toe te passen, iets dat de journalisten in het onderzoek zelf ook suggereren.’
Democratie
Het onderzoek naar het effect van de Wob geeft wel aan dat de wet weinig gebruikt wordt. Enerzijds door te weinig kennis en anderzijds door lange procedures. Klingenberg: ‘Zeker een freelancer zal geen jaar wachten op een uitspraak van de rechter.’ Maar door dit alles wordt de wet op dit moment onvoldoende benut ‘Dat is niet goed voor een wet die zo belangrijk is voor de democratie. Zowel journalisten als bestuursorganen zullen daarom veel meer moeten investeren in kennis van de Wob.’
Het onderzoek is mede tot stand gekomen door steun van het Persvrijheidsfonds.