Bij ziekte moeten werkgevers veel en mogen zij weinig. Ze moeten twee jaar loon doorbetalen en sinds vorig jaar moet er zelfs bij een ontslag na twee jaar ziekte een transitievergoeding worden betaald. Geen wonder dat je er dan als werkgever ‘bovenop’ wil zitten, niet alleen tijdens de ziekte, maar ook bij de selectie van personeel.
Liefst iemand zonder medisch verleden en ook liever niet iemand die zwanger is of wil worden, want dat geeft ook maar kans op uitval. Natuurlijk staat vragen vrij, maar liegen mag dan ook. Dat betekent dat de werkgever die een sollicitante voorzichtig vraagt naar haar kinderwens er rekening mee moet houden dat de kandidate zegt ècht geen kinderen te willen en drie maanden later toch een blijde verwachting meldt. Dat leidt natuurlijk tot ergernis, maar kan niet tot sancties leiden. Hetzelfde geldt als de werkgever vraagt naar een ziekteverleden. Ook op die vragen staat liegen vrij, tenzij de werknemer behoort te weten dat zijn kwaal een goede beroepsuitoefening in de weg zal staan. Met andere woorden: niemand heeft graag een tandarts met de ziekte van Parkinson. Een functiegerelateerde beperking moet worden gemeld, maar andere kwaaltjes of neuroses mag je gerust voor je houden.
En dan word je ziek. Natuurlijk wil de werkgever dan weten wat het precies is, hoe lang het gaat duren, wat de oorzaak en wat de behandeling is. Toch allemaal best normale vragen, maar u raadt het al: ook dat mag niet worden gevraagd, althans aan het vrijwillige karakter van de mededeling van de werknemer worden hoge eisen gesteld.
Onlangs publiceerde de Autoriteit Persoonsgegevens, de instantie die waakt over onze privacy, de ‘Beleidsregels voor de verwerking van persoonsgegevens over de gezondheid van zieke werknemers’. En daaruit blijkt dat een werkgever bij ziekte eigenlijk niet veel méér mag vragen en noteren dan het verpleegadres, de vermoedelijke duur van het verzuim en of de ziekte verband houdt met een arbeidsongeval. That’s it. En dan neemt de arbodienst het over en mag de werkgever alleen (na overleg met de arbo-arts) registreren wat de werknemer nog wel, of juist niet meer kan en welke aanpassingen er eventueel in het werk moeten worden aangebracht in het kader van re-integratie. Er mag niets worden genoteerd over diagnose, therapieën, of over andere (bijvoorbeeld relationele) problematiek. Ook mag de eigen, subjectieve waarneming (bijvoorbeeld: ‘Klaas stelt zich aan en is een notoire zeurpiet’) niet worden opgetekend. Ook als de werknemer de informatie vrijwillig verstrekt mag deze niet worden opgeslagen. Dat is alleen anders als er sprake is van uitdrukkelijke toestemming voor registratie door de werknemer. Kortom, veel moet, niets mag. En in dat licht is de massale vlucht van werkgevers naar zzp-ers misschien wel te begrijpen.