Hoe lang is een primeur tegenwoordig jouw exclusieve bezit als journalist? In de digitale oertijd (de jaren negentig) was dat tenminste een halve dag: grofweg de tijd tussen het verschijnen van de ochtend- en avond-edities van de krant. Bij spectaculair nieuws had je in de tussentijd hopelijk een stapel extra losse exemplaren verkocht. Anno 2014 heb je als je pech hebt nog maar een minuut of tien het rijk alleen. Zoveel tijd kost het de oplettende online concurrent om jouw nieuws over te nemen.
Vaak gebeurt dat (uiteindelijk) redelijk netjes, met bronvermelding en een hyperlink naar jouw bericht. Zodat je in elk geval nog wat pageviews overhoudt aan al dat veredelde gekopieer. Maar vaak ook loopt het anders en heeft de gemiddelde nieuwsconsument al snel geen idee meer waar het oorspronkelijke nieuws vandaan kwam.
Spitwerk
Frustrerend? Velen vinden van wel. Dagen of zelfs weken journalistiek spitwerk kunnen in no time vervlogen zijn, uit elkaar gewaaid in een eindeloze lijst aan bijna letterlijk gekopieerde berichten in Google News. Van echt onderscheidend vermogen is zo geen sprake meer, verzucht onder anderen NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch van NRC Handelsblad. De grotere Vlaamse uitgevers hebben daar iets aan geprobeerd te doen. In een ‘fair use charter’ beloofden zij elkaar heilig om vanaf dit jaar zorgvuldig om te springen met bronvermelding en verhalen niet langer creatief over te schrijven.
Gedragscode
De logische vraag is dan of dergelijke afspraken ook iets zouden zijn voor de Nederlandse media. Is er hier animo voor een richtlijn, een gedragscode, ja desnoods een charter? Wendy de Liefde deed er in het kader van haar studie aan de opleiding journalistiek aan de hogeschool Windesheim onderzoek naar, op verzoek van de NVJ. Zij sprak met veertien hoofdverantwoordelijken voor de twintig grootste nieuwssites van het land, van NU.nl tot het Brabants Dagblad. Belangrijkste conclusie: er is veel verdeeldheid bij de ‘top 20’ in ons land over de noodzaak van een gedragscode. Er is een groep die behoefte heeft aan meer houvast op dit punt, al weet men ook wel dat niet iedereen zich aan die regels zal houden. Terwijl anderen vinden dat er al regels genoeg zijn (De Code voor Journalistiek van het College van Hoofdredacteuren bijvoorbeeld zegt al het nodige over “verwijzen naar informatie van derden”).
Maar ondertussen blijkt er toch vrij veel te zijn waar de Nederlandse online wereld het in grote lijnen wél eens is. Om de belangrijkste punten te noemen:
Maar…vrijwel alle tegenstanders staan open voor een debat over dit punt. Oók bijvoorbeeld De Telegraaf, een medium dat consequent weigert te linken. Internetchef Marco van der Laan erkent dat de oude angst bij zijn krant voor het verlies aan bezoekers door hyperlinks “in ons geval ongegrond is”. Immers: “Mensen komen altijd terug, ze blijven niet weg.” De Telegraaf is nog niet overstag in de discussie over hyperlinken, maar Van der Laan zegt wel: “Praten kan altijd.”
Jatdebat
Dat praten gaan we doen, op een debatavond op woensdagavond 2 april in De Rode Hoed in Amsterdam, georganiseerd door de sectie internet van de NVJ. Hoofdrolspelers in de discussie over het ‘jatten’ van nieuws zullen daarbij aanwezig zijn, zoals hoofdredacteur Peter Vandermeersch (NRC) en zijn collega Gert-Jaap Hoekman van NU.nl. Het gaat deze avond overigens niet alleen over de noodzaak van regels, maar bijvoorbeeld ook over de vraag of er goede manieren zijn om ook in de nieuwe werkelijkheid maximaal te profiteren van mooi eigen nieuws.
Meld je via vereniging@nvj.nl aan om bij het debat te zijn.