JURIDISCH – Elke zichzelf respecterende freelancer heeft tegenwoordig een website of blog. Meestal bevat zo’n site een overzicht van gepubliceerd eigen werk. Geen enkel probleem zou je denken. Als rechthebbende bepaal je immers zelf waar en hoe je artikelen openbaar gemaakt worden.
Toch is dit niet altijd het geval. Veel contracten van journalistieke opdrachtgevers bevatten namelijk bepalingen waardoor je als freelancer ernstig kan worden belemmerd in het vrijelijk publiceren van eigen werk. Zelfs als het ‘slechts’ gaat om een publicatie op de website van de auteur.
De meeste overeenkomsten van opdracht gaan uit van het volgende principe: middels een licentie wordt er door de freelancer aan de uitgever toestemming verleend om een artikel op een bepaalde wijze te gebruiken. Bijvoorbeeld publicatie in de papieren krant én op de website. De opdrachtgever verkrijgt aldus een gebruiksrecht en de auteursrechten blijven bij de freelancer. Met dit principe is niets mis. Het wordt lastiger als de opdrachtgever – al dan niet tijdelijk – een exclusieve licentie verlangt. Als voorbeeld de volgende bepaling uit een overeenkomst van een landelijk dagblad: “Gedurende een periode van drie maanden vanaf de eerste publicatie van de betreffende bijdrage in een uitgave van krant A heeft de licentie een exclusief karakter”.
Dit artikel in combinatie met de rest van het contract heeft tot gevolg dat de freelancer zijn in opdracht geschreven artikel gedurende drie maanden in principe niet zelf mag gebruiken of aan iemand anders ter publicatie mag aanbieden. Een situatie waar men tijdens het ondertekenen van het contract vaak niet bij heeft stilgestaan. De termijn van drie maanden is voor een publicatie in een dagblad bovendien zeer lang te noemen.
In overleg tussen opdrachtgever en opdrachtnemer kunnen er natuurlijk altijd afwijkende afspraken worden gemaakt. Ook nadat het contract al is ondertekend. Journalisten die hun eigen werk willen publiceren op hun eigen website moeten echter blijven uitkijken met het verlenen van exclusieve licenties.
Maarten van den Berg, jurist NVJ Advocaten & Juristen