Bij elke crisis weet iedereen Twitter te vinden

Het was bij de 'Poldercrash' in de buurt van Schiphol in 2009 dat Bas de Vries en zijn collega verslaggevers witte lakens in het veld zagen liggen. Maar de politie kon niet bevestigen dat er slachtoffers waren. Wouter Jong, adviseur crisisbeheersing van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters: ‘Dit voorbeeld heb ik jarenlang gebruikt in trainingen aan burgemeesters met de boodschap dat de wereld toch echt is veranderd.’

Thalys

Hoe die wereld is veranderd blijkt wel uit de voorbeelden die voorbij komen tijdens het debat. Zoals het Thalys-incident vorige maand in Rotterdam, waarbij een jongen van zestien zich had opgesloten in de wc-ruimte van de trein. Joost Nederpelt van NU.nl: ‘Bij zo’n incident zetten we een whatsapp nummer in onze berichten. We werden overspoeld met foto’s vanaf de perrons.’

Ook de NOS zat er bovenop. ‘We konden afgaan op wat we van getuigen hoorden en liepen zo ver voor dat een politiewoordvoerder daarna alleen nog maar kon samenvatten wat wij al hadden uitgezonden’, zegt Robert Bas, journalist NOS.

Omdat iedereen met een smartphone meedoet, heeft een oproep aan journalisten om niet te filmen weinig zin. Maar live uitzenden brengt wel nieuwe verantwoordelijkheden met zich mee. Robert Bas: ‘We kunnen tegenwoordig alles direct uitzenden. Dat kunnen ook schokkende beelden zijn. We zullen afwegingen moeten maken. Gaan we met 30 seconden vertraging uitzenden, bijvoorbeeld?’

Crisiscommunicatie

Sinds Twitter en smartphone is de manier van nieuwsgaring en bronnen raadplegen drastisch veranderd. Joost Nederpelt volgt takelaars op Twitter en weet daardoor eerder van een verkeersongeluk dan politiewoordvoerders. Maar ook instanties als gemeenten, politie en brandweer willen er razendsnel bij zijn en gebruiken Twitter voor hun crisiscommunicatie. ‘We zijn op die manier veel sneller in staat op een groot publiek te bereiken’, zegt Niels Nijman, hoofd communicatie politie Oost-Nederland.

Soms beperken voorlichters zich tot alleen updates via tweets. Joost Nederpelt: ‘Woordvoerders zijn steeds lastiger te bereiken of ze vertellen me dat ik op Twitter moet kijken. Dat begrijp ik, maar soms wil ik alleen maar weten of er brand is ja of nee. De details komen later wel.’ 

'Broodje aap'

Een voorlichter moet dus bereikbaar blijven voor een interviewverzoek of een feitencheck. Robert Bas: ‘Je hebt juist woordvoerders nodig om te achterhalen wat wel of niet een 'broodje aap' is. En je moet als journalist ook kritische vragen kunnen blijven stellen. Het blijft belangrijk om die telefoon op te nemen.’

Uiteindelijk hetzelfde doel

‘Dat klopt’, zegt Wouter Jong. ‘Maar in de eerste fase weten weet een woordvoerder net zo weinig als wat er op Twitter staat.’ Ook Niels Nijman probeert alles op alles te zetten om snel met informatie naar buiten te komen. ‘Dat doen we via automatische persalarmering en in die eerste fase gaat het vaak alleen maar om kale feiten. Vervolgens weten we dondersgoed welke zaken journalisten bevestigd willen hebben en gaan intern achter vragen aan. Het is ook een verplichting om bij een crisis zo snel mogelijk te informeren. En uiteindelijk hebben we hetzelfde doel: snel en betrouwbaar informeren.’