Jan Banning vindt zichzelf geen fotojournalist meer, op zijn visitekaartje staat tegenwoordig ‘visual artist’. Enkele jaren geleden brak hij internationaal door met zijn series Bureaucratics en Troostmeisjes. Tijdens de regiobijeenkomst in Nijmegen, die op 12 september werd georganiseerd door Fotografenfederatie, Zilveren Camera en NVF, interviewde Edie Peters Jan Banning (rechts op de foto) over het verloop van zijn carrière. foto: Gerard Til
Met de krakersrellen in Nijmegen in 1981 kreeg de journalistieke carrière van Jan Banning gestalte. Aanvankelijk schreef hij, maar Banning vond fotografie een opener medium. ‘Ik vind fotografie gelaagder: je laat dingen zien maar je laat ook ruimte over om zelf in te vullen.’ Enkele jaren geleden brak Jan Banning internationaal door met zijn series Bureaucratics en Troostmeisjes. Inmiddels hangt het werk van Banning in musea, exposeert hij in galerieën en publiceert hij in boeken in magazines. ‘Ik beschouw mezelf niet meer als fotojournalist, op mijn visitekaartje staat ‘visual artist’. Het is me eigenlijk overkomen – men wilde foto’s van me kopen – en daar ben ik de focus op gaan leggen. Waar ik voorheen zo snel mogelijk wilde publiceren, is er nu minder tijdsdruk. Publicaties probeer ik nu te koppelen aan boekpresentaties en tentoonstellingen. Alles wordt nu zo op elkaar afgestemd dat een onderwerp een echt issue wordt.’
Zijn onderwerpen omschrijft Banning als maatschappelijk gericht, als een onderdeel van het debat. Zoals de serie ‘Down and out in the South.’ Op uitnodiging reisde hij naar het zuiden van de Verenigde Staten waar hij daklozen fotografeerde. ‘Aanvankelijk vond ik het een afgezaagd thema, maar ik heb de mensen naar de studio gehaald. Daarmee heb ik alle clichés van winkelwagens en kartonnen dozen weggehaald. Het ging me niet om de vraag wat ze zijn, maar wie ze zijn.’ De portretten uit ‘Down and out in the South’ lijken nergens geposeerd. ‘Het fotograferen was eigenlijk maar een kortdurend proces. Wat er aan voorafging was een ontmoeting met deze mensen.’
De titel van een andere serie heet ‘National Identities’. Het is Banning’s boosheid op de toenemende xenofobie en vooral islamofobie, die hem inspireerde tot het maken van de serie. ‘Het is kletskoek dat de toeloop van migranten alsmaar groter wordt. In de 17de en 18de eeuw hadden we dezelfde percentages toeloop als in deze eeuw.’
Banning gebruikte iconen uit de beeldende kunst als voorbeeld en maakte daar zijn eigen versie van. Zoals de Marokkaanse versie van Vermeer’s, meisje met brief. De brief is hier in plaats van een liefdesbrief een aanvraagformulier voor een inburgeringscursus. En de Turkse versie van Rembrandt’s portret van Jan Six (burgemeester van Amsterdam): werfarbeider bij de verbouwing van het Rijksmuseum.