Ga je als journalist verslag doen bij demonstraties, bij rellen of onrust op straat? Ga goed voorbereid op pad. Peter ter Velde, projectleider van PersVeilig, stelde een aantal tips op.
Sinds dat de avondklok werd ingevoerd en demonstraties escaleerden tot rellen, kan de situatie voor journalisten buitengewoon gevaarlijk en onvoorspelbaar zijn. De eerste vraag die gesteld moet worden is of je er überhaupt heen moet en wilt. Mocht je toch gaan, realiseer je dan dat je werkt in groepen, die uit zijn op geweld en zich meermaals richten tegen journalisten.
Journalisten voelen vaak feilloos aan wanneer een situatie escaleert. Jouw intuïtie klopt meestal, dus luister daarnaar. De tekenen dat er gevaar dreigt / de situatie dreigend wordt zijn bijvoorbeeld:
- Emoties of geschreeuw. Leuzen naar journalisten of de politie
- Kledingkeuze (bivakmutsen, dezelfde kledij, etc.)
- Wapens (van stenen tot knuppels; van lege flessen tot molotovcocktails)
- De geschiedenis van eerdere demonstraties: was er eerder geweld? Dan is de kans groot dat het weer gebeurt.
- De reactie van leiders en/of deelnemers. Soms vooraf dat er opgeroepen wordt tot geweld. Soms online of in bepaalde groepen.
- De reactie van de politie: het gebruik van geweld wordt meestal aangekondigd. Het opstellen door de ME bijvoorbeeld is een teken dat je als journalist ervoor moet zorgen niet tussen de strijdende partijen te staan.
- Mensenmassa’s kennen hun eigen dynamiek. Als mensen in beweging komen die een gezamenlijke ‘vijand’ zien dan escaleert een situatie snel.
Actiepunten werkgevers of opdrachtgevers van freelancers
- Overweeg in overleg met de werknemer particulier beveiligers in te huren. Particulier beveiligers waken over de eigendommen en zorgen voor veiligheid van de werknemers op de grond. Professionele beveiligers zijn preventief aanwezig en blijven op de achtergrond. Pas wanneer het noodzakelijk is zullen zij hun beveiligingstaken uitvoeren. Er zijn beveiligingsbedrijven die gewend zijn met journalisten te werken.
- Leg vooraf contact met de politie via de afdeling voorlichting om de journalisten aan te melden.
- Zorg ervoor dat werknemers, die getraind zijn voor dit soort situaties, op dit soort rellen wordt afgestuurd, want het gaat hier om grote risico’s.
- Overweeg beschermende kleding en andere maatregelen voor de medewerkers. Zie hieronder.
Actiepunten werknemers en freelancers
- Zorg dat je op tijd ergens bent om de situatie te beoordelen. Ken het gebied waar je naar toe gaat. Het gaat in dit geval om het verzamelen van ’inlichtingen’. Leg contacten. Probeer in te schatten.
- Leg geen perskaart zichtbaar in de auto. Parkeer de auto verder weg. Draag niet zichtbaar een perskaart.
- In het geval van filmen doe dat dan met je smartphone of een kleine camera
- Leg bij demonstraties contact met de politie. Vraag na wie de Officier van Dienst is om jezelf voor te stellen. De politie is vaak geneigd een oogje in het zeil te houden, maar ze moeten wel weten wie je bent. Vraag na wat de politie gaat doen als een demonstratie tot geweld leidt. Ken de politietactieken. Je bent als journalist zelf verantwoordelijk voor je veiligheid, maar de politiecommandant ter plekke kan je wel informeren over zijn of haar inschatting.
- Reis licht zodat je snel weg kunt komen als de situatie dreigend wordt. Draag goede, stevige (sport)schoenen waar je hard op kunt rennen.
- Het voordeel van op tijd ergens zijn is dat je het gebied leert kennen: weet hoe je weg moet komen. Ken je vluchtwegen. Maak een evacuatieplan.
- Zorg dat je in grote groepen niet in het midden loopt. Probeer aan de zijkanten te blijven zodat je snel weg kunt komen.
- Volg je intuïtie. Voel je aan dat een situatie dreigend wordt, ga dan onmiddellijk weg.
- Meld incidenten aan de werkgever / opdrachtgever en PersVeilig.
Beschermende kleding en andere maatregelen
- Overweeg vesten te dragen. Bijvoorbeeld die van Torskin die beschermen tegen steken.
- Draag een beschermende bril tegen vuurwerk of andere projectielen. Dit kan bijvoorbeeld een vuurwerkbril zijn.
- Draag een helm, waarbij er tal van mogelijkheden zijn. Sommige journalisten gebruiken een fietshelm. Wat ook mogelijk is, is deze baseball pet waar een beschermlaag in zit, of deze veiligheidspet.
Er zijn media die met bodycams werken om bewijsmateriaal te hebben mochten er incidenten zijn. Er zijn media die hier niet mee willen werken, omdat het geweld kan uitlokken.
Wil je weten wat je nog meer kunt doen tegen bedreigingen of een bedreiging melden? Ga naar de site van PersVeilig. Zij helpen je verder.
Foto: Remco Koers