Acht op de tien (82 procent) vrouwelijke journalisten hebben wel eens te maken gehad met een vorm van intimidatie, agressie of bedreiging. Bijna een derde van de vrouwelijke journalisten maakt dit maandelijks (19 procent) of vaker (11 procent) mee. Dat blijkt uit onderzoek uitgevoerd in opdracht van PersVeilig naar de veiligheid van vrouwelijke journalisten in Nederland.
Online verbale agressie meest voorkomend
Ruim de helft van de vrouwelijke journalisten heeft in de afgelopen twaalf maanden minimaal één keer te maken gehad met online agressie, met name via Twitter (50%). Uit het onderzoek blijkt dat vrouwelijke journalisten in vergelijking met de totale beroepsgroep vaker te maken hebben met agressieve of intimiderende uitingen via sociale media en juist minder vaak met face-to-face incidenten.
Een derde van de vrouwelijke journalisten die te maken hadden met agressie, bedreiging of intimidatie ervaarde het laatste incident als discriminerend op basis van geslacht. Ze worden uitgescholden of gekleineerd op basis van hun vrouw-zijn. Ze zijn uitgemaakt voor ‘hoer’, ‘huppelkut’ of hebben te horen gekregen dat ze ‘moeten gaan schoonmaken’. Een respondent zegt hierover: "Je mag niet generaliseren maar het viel mij op dat het vooral mannen waren. Die vonden dat ik mij niet met dit onderwerp mocht bemoeien. Toen heb ik voor het eerst gedacht: “Er bestaat zoiets als vrouwenhaat.”
Bedreiging en intimidatie heeft grote invloed op het werk van vrouwelijke journalisten
Uit het onderzoek komt ook naar voren dat agressie, intimidatie en bedreigingen een grote impact heeft op het werk van vrouwelijke journalisten. 77 procent van de vrouwelijke respondenten zegt dat de bedreigingen hun werk negatief beïnvloedt, versus 63 procent (*) voor de gehele beroepsgroep (*) dit laatste percentage volgt uit eerder onderzoek van april 2021.
Meest genoemd door vrouwelijke journalisten zijn effecten op het eigen gedrag (48 procent) en een negatieve impact op hun werkplezier (44 procent). Daarna volgen effecten op de geestelijke gezondheid (27 procent) en lichamelijke gezondheid (8 procent). Ook die percentages liggen ruim boven het gemiddelde van de gehele beroepsgroep. Een van de respondenten: "Ik vraag me vaak af of dagelijks beschimpt en uitgescholden worden niet te veel op me drukt, ook al probeer je positief en enthousiast te blijven, vraag je je toch af of dit alles het waard is."
Voor zes op de tien vrouwelijke journalisten hebben de agressie, intimidatie en bedreiging invloed op de manier hoe ze hun werk uitoefenen. Dat betekent in de meeste gevallen woorden zorgvuldiger kiezen (52 procent), gevolgd door anders met mensen omgaan (35 procent), bepaalde sociale media vermijden (23 procent) of niet meer publiceren over bepaalde onderwerpen (19 procent). Tegelijkertijd zeggen drie op de tien journalisten dat ze meer vastberaden zijn geworden om hun werk uit te oefenen.
Incidenten worden vaak verzwegen
37 % van de vrouwelijke journalisten heeft een incident niet met een werkgever of collega besproken. Onder vrouwelijke journalisten die werken als freelancers blijft een incident vaker onbesproken (45 procent) dan vrouwelijke journalisten met een vast of tijdelijk contract (28 procent). In 7 procent van de gevallen wordt melding gedaan bij de politie en bij 3 procent leidde het tot een aangifte. Vier procent van de vrouwen nam naar aanleiding van het incident contact op met PersVeilig.
Meldingen van agressie bij social media bedrijven leveren in de meeste gevallen niets op
Drie op de tien respondenten geeft aan dat er geen voldoende maatregelen zijn getroffen door de werkgever of opdrachtgever om journalisten te beschermen tegen agressie, intimidatie en bedreiging. Uit het onderzoek blijkt dat er behoefte is aan een structurele aanpak van het probleem, door het belang van persvrijheid te benadrukken en aan betere mogelijkheden om de agressor aan te pakken.
Tot slot zegt een deel van de respondenten het melden van incidenten belangrijk te vinden, omdat zo de omvang in kaart kan worden gebracht. “Ik zou sowieso altijd in dit soort gevallen aangifte blijven doen en een melding bij PersVeilig. Al is het alleen maar voor de statistieken.”
Reactie Persveilig op het onderzoek
Peter ter Velde, projectleider Persveilig:
“Het is schokkend te zien dat vrouwelijke journalisten in Nederland het vooral via social media zwaar te verduren hebben. PersVeilig zal daarom actief social mediabedrijven aanspreken om online bedreiging en intimidatie aan te pakken. Omdat vrouwelijke journalisten vaak op hun ‘vrouw zijn’ worden aangevallen, gaan we kijken of wij in trainingen deze groep weerbaarder kunnen maken. Ook op andere vlakken gaan we onderzoeken of we vrouwelijke journalisten meer ondersteuning kunnen geven. Werkgevers en opdrachtgevers spelen hier ook een belangrijke rol in en die gaan wij daarop aanspreken."
Achtergrond van het onderzoek
Het merendeel van de journalisten heeft wel eens te maken gehad met een vorm van agressie of bedreiging, zo bleek uit eerder onderzoek in 2017 en 2021. Vanuit het idee dat de aard van de agressie, intimidatie en bedreiging en de gevolgen wel eens anders kunnen zijn voor vrouwen dan voor hun mannelijke collega’s, heeft PersVeilig een nieuw onderzoek laten uitvoeren. Het onderzoek is gedaan door middel van een online enquête die is uitgezet in september 2022. In totaal vulden 292 vrouwelijke journalisten de enquête in. Daarnaast zijn er acht interviews gehouden met vrouwelijke journalisten om een beter beeld te krijgen bij de ervaringen, gevoelens en behoeften van vrouwelijke journalisten met betrekking tot intimidatie, agressie of bedreiging.