Ja en Nee. Een werkgever mag zijn onderneming inrichten zoals hij dat wil. Dat is steeds het uitgangspunt. Tot deze beleidsvrijheid hoort ook de beslissing om bepaalde functies te laten vervallen en werknemers boventallig te verklaren.
De wet bepaalt dat de ontslagvolgorde van boventallige werknemers met uitwisselbare functies moet worden vastgesteld op grond van het afspiegelingbeginsel. Hierbij mag een werkgever niet zelf kiezen wie hij wel of niet voor ontslag wil voordragen. De volgorde wordt bepaald door leeftijd en lengte van het dienstverband van de boventallige werknemer. Uitwisselbare functies zijn functies die qua inhoud, salarisniveau, vereiste kennis, vaardigheden en competenties gelijk of gelijkwaardig zijn.
Werkgevers in de journalistiek willen echter steeds vaker zelf bepalen welke werknemer mag blijven en wie moet vertrekken. De zogenaamde ‘stoelendans’ biedt ze de mogelijkheid. Een voorbeeld: alle vijftien redacteursfuncties binnen onderneming X komen te vervallen. Hier komen slechts tien functies voor ‘contentmanagers’ voor terug waarop kan worden gesolliciteerd. Op deze manier kan de onderneming door met de in haar ogen meest geschikte werknemers. De vaste ontslagvolgorde geldt via deze route niet.
Het rituele dansje rond de stoelen is gelukkig niet altijd toegestaan. Wil deze methode juridisch door de beugel kunnen, dan moet het echt gaan om nieuwe functies die wezenlijk anders zijn dan de oude functies. De functies van redacteur en contentmanagers mogen niet uitwisselbaar zijn. Zijn ze dit wel dan moet er toch worden afgespiegeld.
Ook na inwerkingtreding van de Wet Werk en Zekerheid (WWZ) is het voor werkgevers nog mogelijk om – met inachtneming van het bovenstaande – bij een reorganisatie op kwaliteit te selecteren. Wel zijn er nieuwe regels bijgekomen.
Wanneer een deel van de werkzaamheden van een vervallen functie wordt voortgezet in de nieuwe functie dan dient er ‘omgekeerd te worden afgespiegeld’. Dit geldt alleen als er meer geschikte werknemers zijn dan het aantal beschikbare werkplekken. De werkgever mag in dat geval niet zelf kiezen uit het groepje geschikte werknemers. Hij moet de functie aanbieden aan de werknemer die als laatste voor ontslag in aanmerking zou komen. De afweging tussen geschikt en ongeschikt mag de werkgever nog wel zelf maken.
