Ja en nee. Het is niet verplicht om met een modelcontract te werken. Staatssecretaris Wiebes zegt daarover in opinieblad Forum van VNO-NCW “Zo’n modelovereenkomst is ook helemaal niet verplicht als duidelijk is dat de opdrachtnemer een echte ondernemer is, en dat is in de meeste gevallen zo. Laten we het niet moeilijker maken dan het is”.
Het is alleen jammer dat niemand precies weet wat een “echte ondernemer” is. Daarom nemen veel opdrachtgevers het zekere voor het onzekere en gebruiken zij de modellen van de Belastingdienst en dan meestal het model “geen werkgeversgezag”. Bepaalde passages daaruit zijn verplicht. Indien in de praktijk volgens het model gewerkt wordt, hoeft de opdrachtgever geen loonbelasting en premies in te houden. Partijen moeten zelf invullen welke werkzaamheden de freelancer moet verrichten. Daar kan het misgaan. Er is namelijk een grijs gebied tussen de instructiebevoegdheid die een opdrachtgever heeft, en de gezagsverhouding die hoort bij een verkapt dienstverband.
De omschrijving van de werkzaamheden luistert dus nauw en termen als “nauw overleg” wijzen in de richting van een dienstverband. Volgens de Belastingdienst mag de opdrachtgever wel aanwijzingen en instructies geven omtrent het resultaat van de opdracht. Houdt dat in dat er tussentijds geen aanwijzingen mogen worden gegeven? Nee, de opdrachtnemer is gehouden gevolg te geven aan tijdig verleende en verantwoorde aanwijzingen omtrent de uitvoering van de opdracht, zo staat in het Burgerlijk Wetboek. Daaruit vloeit voort dat de opdrachtgever ook nadere aanwijzingen kan geven over de wijze waarop zijns inziens zijn belangen het beste worden gediend. Kortom, het verschil tussen een opdrachtovereenkomst en een arbeidsovereenkomst is erg moeilijk te beoordelen.
Die beoordeling zal gegeven moeten worden door medewerkers van de Belastingdienst, die nu al onderbemand is als gevolg van de leegloop door een iets te succesvolle vertrekregeling. Mocht je het freelancen niet meer zien zitten, dan is er misschien nog een mooie toekomst bij de Belastingdienst weggelegd!