Mark Deuze, opvolger van Frank van Vree als hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam, kondigt aan dat hij de opleiding journalistiek wil kantelen. De journalistieke beroepsidentiteit verandert en daarmee ook het ijkprofiel van de journalist. Die nieuwe ijkpersoon heet Armin van Buuren. Aldus Deuze tijdens de vandaag gehouden Ronde Tafelconferentie ‘Journalistiek: Werken en Opleiding VI’.
De wereld van de journalistiek wordt groter. Tegelijkertijd wordt de wereld van de journalist kleiner. Redacties worden kleiner, en steeds meer journalisten, zzp’ers, werken solistisch.
Wat zegt een dienstverband nog? Of een contract? De plichten zijn voor de journalist en de rechten voor de uitgever.
Ook de inhoud verandert. Nieuws is kort, snel en veel. Snacknieuws. Tegelijkertijd willen mensen meer diepgang. In de bioscoopzalen draaien lange journalistieke documentaires.
Groot, klein, snel, diepgang: er is moeilijk grip op te krijgen.
De journalist is een ander dier aan het worden. Er gebeurt iets op cultureel niveau, want waar staat de journalist als het niet meer binnen de burelen van de gevestigde media gebeurt? Niet dat de gevestigde media zomaar zullen verdwijnen, maar de media hebben journalisten die op het punt staan het vak in te gaan gewoonweg minder te bieden.
Wat betekent dit alles voor de journalistieke beroepsidentiteit? Ook die verandert, en wel in een meer vloeibare journalistieke identiteit. De journalist als individu heeft daarom een nieuw ijkprofiel nodig. En de nieuwe ijkpersoon heet Armin van Buuren. “Een optreden van Van Buuren ziet er niet ongezellig uit”, zegt Mark Deuze. “Kijk hoeveel plezier hij heeft. Die journalist wil ik opleiden met hetzelfde optimisme, de passie, de energie en de opwinding als die je bij dj’s ziet.”
Die kwalificaties moeten journalisten in zichzelf vinden. “Wat ik zo goed vind aan dj’s is dat zij bij elkaar brengen wat anderen creatief voortbrengen. Het op sleeptouw nemen van anderen is typerend voor creatievelingen. Dit gaat veel verder dan netwerken. Ook wij zouden ons niet krampachtig moeten vasthouden aan onze eigen journalistieke verhalen, maar creatief omgaan met wat er al is.” Een mooi voorbeeld daarvan is datajournalistiek, iets nieuws creëren met bestaande data.
Bovendien zijn dj’s als Armin van Buuren en ook Tiësto merken met eigen kanalen om hun zichtbaarheid te vergroten.
Ook zouden journalisten zich veel meer moeten richten op de wereld. “Het is verbazingwekkend hoeveel journalisten zich blijven richten op Nederland. We zijn onderdeel van een wereld, we kunnen samen dingen doen met andere experts. Verhalen trekken zich niets aan van landsgrenzen.”
Niet dat elke journalist nu een springerige Armin van Buuren moet worden, maar het gaat om een nieuwe persoonlijke houding en taakomvatting van het vak, aldus Deuze.
Mark Deuze volgt op 1 juni Frank van Vree op als hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij wil onder andere aan de slag om het werkveld in kaart te brengen van journalisten, die het vak buiten de context van redacties of vast dienstverband uitoefenen, zoals freelancers, zzp’ers en allerlei andere bedrijfsvormen, formele en informele redactionele collectieven, correspondenten, enzovoorts. Ook is het zijn doel om de focus nadrukkelijker te leggen op het opleiden van zelfstandige verhalenvertellers en ondernemers met een hele duidelijke, eigen visie en identiteit.