Alweer? Nee, nog steeds..

donderdag 21 maart 2013

OPINIE - Niet verrassend wel kwalijk; de conclusie van ons onderzoek naar journalistieke opleidingen en de arbeidsmarkt van de jonge journalist. In 2008 deed de NVJ soortgelijk onderzoek, en in 2010 deden vier hogescholen het nog eens over. Conclusies in beide jaren: studenten worden te weinig multimediaal opgeleid en niet goed genoeg voorbereid op een freelance bestaan. Het onderzoek van Vers in de Pers wordt vandaag gepresenteerd. Resultaten? Idem dito. Dat is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Blijkbaar is er tussen 2008 en nu niets veranderd in de wijze van opleiden. En dat terwijl de arbeidsmarkt een continue metamorfose doormaakt.

Zo laten onze gesprekken met 26 redacties zien dat alleen internetmedia op de korte termijn (1 jaar) en de middellange termijn (5 jaar) groei verwachten. Zowel dagbladen en tijdschriften als audiovisuele media verwachten geen of minieme groei. Bovendien geven redacties aan dat zodra werknemers met pensioen gaan, deze niet vervangen zullen worden door nieuwe medewerkers. Hooguit door een aantal freelancers. Het beeld van studenten dat ze na hun opleiding zo één, twee, drie aan de slag kunnen bij een dagblad of televisieprogramma is volledig achterhaald. Je moet bereid zijn je eigen toko te runnen. Ter illustratie: in Tilburg is freelancen een keuzevak.

In een recent Belgisch onderzoek wordt een ander fenomeen aangekaart dat aansluit bij onze bevindingen. Zij spreken van een “seriële monomedia carrière”: achtereenvolgens voor verschillende media als internet, tv en krant werken. Wie begint bij een dagblad, eindigt daar meestal niet. Het is vrij mainstream om een paar jaar voor een schrijvend medium te werken, daarna over te stappen naar een nieuwssite, waar je na een paar jaar chef montage wordt van online reportages. Niet zo gek dus dat zowel hoofdredacteuren als afgestudeerden aangeven dat opleidingen te weinig aandacht hebben voor multimediaal werken. Voor de duidelijkheid: dat werd 4 jaar geleden ook al aangegeven. Tijd dus voor opleidingen om de grenzen tussen afstudeerrichtingen te vervagen. Een student gespecialiseerd in dagbladen moet ook kunnen monteren. Een student gespecialiseerd in radio moet ook kunnen schrijven voor een website.
Bovendien geven hoofdredacteuren aan dat jonge journalisten basisvaardigheden missen. Taalvaardigheid krijgt een dikke onvoldoende en lang niet alle startende journalisten kunnen een goed telefoongesprek voeren. Van jonge journalisten mag op z’n minst basiskennis van de Nederlandse maatschappij en het rechtssysteem verwacht worden. In de termen van de hoofdredacteur van Omroep West: “Sommige starters weten niet eens wie de burgemeester van Den Haag is.“ Dat zegt genoeg.

Studenten moeten zich er niet bij neerleggen dat opleidingen hun curriculum niet snel genoeg aanpassen aan de veranderingen op de arbeidsmarkt. Ga zelf aan de slag om een allround journalist te worden. Bereid je voor. Maak een afspraak bij de Kamer van Koophandel, schrijf voor de schoolkrant, ga aan de slag bij de stadsomroep, leer monteren bij het lokale televisiestation. Laat opleidingen zien hoe je wel met de tijd mee kan gaan.

Marloes Lemsom, voorzitter Vers in de Pers
@marloesl @versindepers