In de debatten over de gemeenteraadsverkiezingen is het raadgevend referendum op 21 maart over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (WIV) bijna geen issue. En al helemaal onderbelicht is de mogelijkheid die de wet aan de veiligheidsdienst AIVD biedt om een eigen DNA-databank op te tuigen. Naast de bestaande DNA-databank die politie, justitie, AIVD en MIVD nu al gebruiken.
In het vervroegd uitgegeven jaarverslag van de AIVD wordt over deze nog op te tuigen database met geen woord gerept, ook niet over de mogelijke effecten van de WIV op bronbescherming. Het is onduidelijk waarom die nieuwe DNA-database noodzakelijk is. Directeur Rob Bertolee van de inlichtingendienst zei daarover tijdens een debat in de Jacobikerk te Utrecht: "Wij gebruiken het DNA-profiel om de identiteit van iemand vast te stellen of te controleren."
Het platform voor onderzoeksjournalistiek Investico heeft naar dit onderdeel van de wet voor De Groene Amsterdammer uitvoerig onderzoek gedaan. Zijn conclusie: het is een 'grove inbreuk op de privacy van onschuldige burgers. En het kan al op andere manieren'.
Wat is er aan de hand? De AIVD wil met de nieuwe DNA-database straks DNA van 'targets' en 'non targets' verzamelen. Die profielen mogen tot 30 jaar bewaard blijven en uitgewisseld worden met buitenlandse veiligheidsdiensten. Die profielen mogen met instemming van de bevoegde autoriteiten ook vergeleken worden met materiaal dat ziekenhuizen verzamelen voor medische doeleinden.
Het is in dit verband goed om je te realiseren dat je met jouw DNA-profiel niet alleen jouw identiteit vast kan stellen, maar ook dat van je familie en je bevolkingsgroep (Friesland, Brabant, Zeeland. Van iedere burger die de AIVD in beeld heeft, kan het DNA-profiel worden opgeslagen. Een commissie van hoogleraren heeft minister Plasterk er twee jaar geleden op gewezen dat de noodzaak van die nieuwe database 'volstrekt onvoldoende' is onderbouwd. "Het is de meest onnodige uitbreiding van de bevoegdheden," zegt een van de commissieleden, hoogleraar Bert-Jaap Koops van de universiteit van Tilburg in het artikel.
Een aspect dus om mee te laten wegen bij het bepalen van de stem bij het raadgevend referendum. De Staten-Generaal, Eerste en Tweede Kamer hebben niet goed op de privacy en noodzaak gelet. Zoals ik elders al eerder betoogde, worden journalistieke bronnen met de invoering van de WIV-maatregel onvoldoende beschermd. Thomas Bruning, algemeen secretaris van de NVJ: "bronnen zijn voor journalisten essentieel om misstanden boven water te krijgen en hun controlerende rol te vervullen; zonder beschermde bronnen is geen goede journalistiek mogelijk, zonder beschermde bronnen is de rechtsstaat in gevaar."
Eerder verschenen bij: www.nederlandsmedianetwerk.nl