JURIDISCH – Soms vangt een freelancer bot als hij zijn tekst of foto zomaar ergens op internet ziet geplaatst, zonder dat hij hiervoor toestemming heeft verleend. Dat is het geval als de houder van de website zich kan beroepen op het citaatrecht. Een citaat wordt namelijk niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd. Citeren mag, maar heeft zijn grenzen.
Een krant of tijdschrift mag aangekocht materiaal van freelancers niet zomaar naar believen gebruiken. Het auteursrecht blijft bij de freelance-leverancier, tenzij schriftelijk anders is overeengekomen. Als het materiaal elders, bijvoorbeeld op internet, opduikt zonder dat de freelancer daarvoor toestemming heeft verleend, dan is er sprake van schending van het auteursrecht en kan een verbod op verder gebruik en schadevergoeding worden gevraagd.
Soms echter vangt de freelancer bot als hij zijn tekst of foto zomaar ergens op het internet ziet geplaatst. Dat is het geval als de houder van de website zich kan beroepen op het citaatrecht. Een citaat wordt namelijk niet als inbreuk op het auteursrecht beschouwd. En hoewel je bij citaten in eerste instantie aan tekst denkt, kan ook een foto of ander beeldmateriaal onder het citaatrecht vallen. Citeren mag, maar heeft zijn grenzen. Zo heeft de Hoge Raad vastgesteld dat het citaat relevant en ondergeschikt moet zijn en geen afbreuk mag doen aan de exploitatierechten van de auteursrechthebbende. Onder citeren wordt uitdrukkelijk ook het samenstellen van persoverzichten uit nieuwsmedia begrepen.
Het citaatrecht bij persoverzichten lijkt overigens erg op een ander artikel uit de Auteurswet: de overname ‘uit de pers, door de pers’, de zogenoemde persexceptie. Soms ziet de freelance-auteur zijn artikelen terug op het internet en beroept de houder van de website zich op de persexceptie. Dat beroep kan in ieder geval (er zijn nog meer relevante voorwaarden) slechts slagen als de website ook daadwerkelijk als persorgaan beschouwd kan worden, doordat de website het nieuws dagelijks vers aanbiedt door het plaatsen van krantenkoppen en hyperlinks naar krantenartikelen op websites van anderen. ‘Gepikt’ nieuws op een algemene, bijvoorbeeld toeristische website is gewoon een keiharde auteursrechtschending.
Yvonne B. Berkeljon, advocaat NVJ Advocaten & Juristen