Journalisten zijn specialisten in het detecteren van informatie, zijn in staat achtergronden en commentaren te brengen en informatie onafhankelijk aan te bieden. Journalistieke principes zijn geld waard. Aldus Arendo Joustra, hoofdredacteur Elsevier, tijdens de NVJ-jaarvergadering op vrijdag 11 juni.
(foto: Kees Beekmans/Verbeeld)
Nederlandse journalisten houden niet van journalistiek, is de titel van een bundel van Jan Blokker waarin hij zich afvraagt of de dagbladcrisis niet beter als een journalistencrisis kan worden getypeerd. Arendo Joustra, niet uit op polemiek, vindt dat we met z’n allen weer van het vak moeten houden. ‘Dus laten we Blokkers titel logenstraffen.’
Maar dan moeten journalisten zich wel onderscheiden van niet-journalisten en hun journalistieke ambacht oppakken, want sinds de de Grolsch-leus Vakmanschap is Meesterschap is er veel veranderd, ook in de journalistiek. Het vak wordt niet meer beschouwd als ambacht. Journalisten zijn niet meer nodig om het nieuws te verspreiden, bedrijven en burgers zijn daar net zo handig in. De rol als poortwachter lijkt te zijn uitgeschakeld.
Waar hebben we dat eerder gehoord? Joustra gaat daarvoor helemaal terug naar de vijftiende eeuw, toen de boekdrukkunst werd uitgevonden. Daarna zou alles anders worden. Monniken waren niet meer nodig, monniken konden worden overgeslagen. ‘Het goede nieuws is dat monniken nog steeds bestaan. Het ambacht overstijgt de technologische mogelijkheden.’
Maar binnen de journalistiek is er wel paniek, een onzekerheid die wordt veroorzaak door een driedubbele crisis, teweeg gebracht door internet, de economische crisis, en de kritiek waaraan de journalist blootstaat. ‘Geen paniek, zegt Joustra, ‘denk aan de monniken. Journalisten zijn specialisten in het detecteren van informatie, zijn in staat achtergronden en commentaren te brengen en informatie onafhankelijk aan te bieden. Journalistieke principes zijn geld waard.’ Zoals bij Elsevier. ‘We maken scherpe selecties, scherpe commentaren en bieden service. Het blad is een huisvriend voor de lezer, een TomTom in het informatiegeweld.’
De oude waarden die in 1891 golden voor het toen piepjonge Elsevier, gelden nu nog steeds. Betrouwbaarheid, gedegenheid en geëngageerdheid. ‘De intenties van toen houden we nog steeds in stand. ‘ Naast het weekblad Elsevier verschijnen ook specials, boeken en de website. ‘We blijven dicht bij wat Elsevier is, we zullen niet snel een Elsevier Gala organiseren omdat dat niet bij ons past.’ De kernwaarden worden goed bewaakt, ook waar het gaat om internet. ‘Daar gelden dezelfde waarden.’ Maar, waarschuwt hij, internet dreigt een gevaar te worden als we ons niet onderscheiden van de amateurs.
Betrouwbare journalistiek, hoor en wederhoor, pluriformiteit. ‘Dat soort journalistieke waarden zijn er niet alleen vanwege het fatsoen, soms moeten we zelfs onfatsoenlijk zijn. Waar het uiteindelijk om gaat is dat we ons onderscheiden door kwaliteit. De krachten moeten we zoeken in ons journalistieke ambacht, dat beheersen we, en tegelijkertijd kunnen we dat speelveld groter maken.’