Onderhandelen over betere arbeidsvoorwaarden en freelancetarieven is een vak op zich. Daar heb je professionals voor nodig én een stevige achterban. Onze onderhandelaars snappen hoe de journalistiek werkt en komen elk jaar tot de beste resultaten. Maar hoe werkt zo’n onderhandelingstraject en waarom heb je daar leden voor nodig? We leggen het uit aan de hand van 12 inzichten.
1. Collectief onderhandelen is meer dan een loonsverhoging afspreken
Zeg nou zelf: waar het op neerkomt is dat je plezier hebt in je werk, een inhoudelijke bijdrage wil leveren, een leuk maandbedrag op je bankrekening ontvangt en dat er op de werkvloer een veilig werkklimaat heerst. Dat is nou precies wat wij voor onze leden willen regelen. Iedere journalist, werknemer en freelancer, moet over een sterke onafhankelijke positie beschikken en ja, daar horen goede cao’s bij. Maar collectief onderhandelen gaat natuurlijk veel verder dan alleen praten met werkgevers over loonsverhogingen. Onze gesprekken gaan ook over werkzekerheid, over veiligheid, over zeggenschap.
Belangenbehartiging voltrekt zich daarnaast op een hoger niveau. We trekken samen met werkgevers op als het gaat om een stevige financiële basis bij de publieke omroepen, of komen op tegen grote techgiganten die ongelimiteerd content plaatsen op hun online platforms.
2. Wij zijn overal waar journalisten werken
Je ontkomt niet aan ons! Of je nu werkt bij een commerciële omroep of een dagblad, in loondienst of als freelancer, we zitten overal en maken daar afspraken over arbeidsvoorwaarden. We geloven in een sectorbrede vertegenwoordiging. We vinden namelijk dat waar je ook werkt als journalist je daar vrij en onafhankelijk moet kunnen werken.
3. Als lid bepaal jij de onderwerpen
In onze recente cao’s zijn veiligheid, de positie van freelancers en de onafhankelijke positie van redacties belangrijke thema’s. Deze werden aangedragen door onze leden.
4. Als lid heb je het eerste en laatste woord
Als we een standpunt innemen dan is dat tot stand gekomen op basis van input en zeggenschap van de leden. Onze leden zijn op meerdere niveaus vertegenwoordigd. Het hoofdbestuur neemt dagelijks beslissingen over de stappen die de NVJ zet. De besturen in beleidsteams en onze actieve leden kennen de ontwikkelingen binnen hun eigen sector als geen ander. Tegelijkertijd raadplegen we ook onze leden op de werkvloer. Wat speelt daar? Welke veranderingen zijn gaande? Wat willen de leden dat wij doen? Uiteindelijk zijn we een vereniging ván journalisten. Jij bepaalt de inhoud van onze agenda.
5. Onze onderhandelingsdelegaties bestaan uit leden die gepokt en gemazeld zijn in hun eigen sector
Elke onderhandelingsdelegatie, van uitgeverijbedrijf tot publieke of commerciële omroepen, bestaat uit zo’n zes tot acht onderhandelaars. Dat zijn leden (plus een van de NVJ-secretarissen) die zeer goed thuis zijn in het cao-proces. Extra opleidingen en bijeenkomsten zorgen ervoor dat zij over de juiste competenties beschikken.
6. Elk cao-traject begint met een voorstellenbrief die goedgekeurd is door de leden
Eerst verzamelen we informatie uit het werkveld. Wat speelt er en welke onderwerpen vinden de leden belangrijk? Op basis van die bevindingen formuleren we een brief waarin alle voorstellen worden opgesomd. De leden moeten hiermee instemmen voordat de voorstellenbrief naar de werkgevers gaat.
7. We zitten aan de onderhandelingstafel namens onze leden
De NVJ en werkgevers gaan met elkaar in gesprek over elkaars voorstellen. We luisteren en we lichten onze voorstellen toe. We proberen altijd met openblik naar elkaars standpunten te luisteren en vervolgens zoeken we naar een balans in de onderhandelingen.
8. Soms vragen we tussentijds de leden om hun mening
Het komt voor dat we er niet uitkomen omdat we een principieel standpunt innemen. Of omdat een onderwerp te complex is. Dan bepalen we samen met de leden de vervolgstappen. Dat gebeurt via een enquête of een informatiebijeenkomst. Soms is er een radiostilte nodig omdat we standpunten moeten laten bezinken of een item moeten bestuderen. In die periode kunnen we niet communiceren om de eenvoudige reden dat we eerst willen weten wat iets betekent.
9. Een cao-akkoord komt niet tot stand zonder de goedkeuring van de leden
Onderhandelaars hebben niet de positie om een akkoord af te spreken zonder de instemming van de leden. Net als bij de cao-voorstellen aan het begin komt het nu ook aan op wat de leden stemmen. In onze communicatie spreken we over een principeakkoord en soms over een onderhandelingsresultaat. Er is een licht verschil. Bij een principeakkoord zeggen de onderhandelaars explicieter dat er een akkoord is. Een onderhandelingsresultaat heeft een neutralere toon. De onderhandelaars vinden dat dit resultaat niet voor de volle honderd procent voldoet aan de verwachtingen, maar wel het hoogst haalbare is. Een akkoord is dus pas echt een akkoord als de meerderheid van de leden accordeert. Bij groen licht heeft het onderhandelingsteam het mandaat om de cao af te sluiten. Vervolgens wordt de cao-tekst aangevuld of gewijzigd door de juristen en secretaris van beide partijen.
10. Een cao met een korte looptijd kan een doorlopend proces zijn
Soms komen de partijen tot de conclusie dat een onderwerp te complex is. Of er moet een onderzoek worden gestart door een paritaire commissie, bestaande uit leden van beide partijen. Dit kan ertoe leiden dat je de looptijd korter houdt, zodat je wel een cao kunt afsluiten op de onderwerpen waar je wel overeenstemming over hebt. Het is immers onwenselijk om lang zonder cao te blijven.
11. Een cao is juist van deze tijd
Besef dat de afspraken in een cao altijd gunstiger zijn dan dat je dit overlaat aan je werkgever. Dat was vroeger al zo, maar geldt ook nu. Een cao zorgt voor gelijkheid in de basis. Dat betekent dus dat de werkgevers niet minder dan de afgesproken lonen voor de afgesproken functies mogen betalen.
12. Een cao voor jonge werkenden in een individualistische arbeidsmarkt is geen blok aan hun been
Jongeren komen op een arbeidsmarkt die ze nog niet door en door kennen. Hoe kun je dan beoordelen wat redelijke arbeidsvoorwaarden zijn? Wij geloven niet in individualisme als het gaat om basiswerkvoorwaarden. Een wereld zonder cao is er een waar minder waardering wordt gevoeld, meer werkdruk heerst en waar onder de streep minder overblijft dan waar je recht op zou moeten hebben. Die basis moet dus aanwezig zijn. Alles daarboven staat open voor talent, voor doorzettingsvermogen, voor capaciteit, en op individueel niveau. Als je naar boven kijkt blijft altijd de sky the limit, en als je naar beneden kijkt heb je daar in elk geval een stevige bodem.
Vakbond én beroepsorganisatie
NVJ is veel meer dan een vakbond die cao’s en sociale regelingen afsluit. De NVJ ijvert voor persvrijheid, vakbekwaamheid, goede arbeidsvoorwaarden en tarieven en nog veel meer. Dagelijks houden we ons bezig met actuele vraagstukken die binnen onze sector spelen. Journalisten kunnen hun rol als waakhonden van de democratie uitsluitend goed vervullen als zij volledig onafhankelijk en vrijuit kunnen functioneren en toegang hebben tot goede inhoudelijke kennis en hulp. De NVJ komt op voor al deze belangen. De NVJ is er voor jou en je collega’s.