Binnen de datajournalistiek wordt nog veel gewerkt met statische data. Datavisualisatie wordt nog te veel gekoppeld aan een artikel en verder niet ververst. Zonde, vindt Arjan El Fassed. Hij is directeur van Open State Foundation en voormalig Tweede Kamerlid voor GroenLinks. Tijdens de NVJ Grote Zelfstandigendag sprak El Fassed over datajournalistiek en de kansen voor freelance journalisten.
Robotjournalistiek is niet nieuw, aldus Arjan El Fassed. Al in 1952 bestond er de zogenoemde Univac computer, zo groot als een autogarage, die de stemmen tijdens de Amerikaanse verkiezingen telde. De polls voorspelden een onzekere uitslag, waarbij ofwel Adlai Stevenson zou winnen ofwel een close call werd verwacht tussen Stevenson en Dwight Eisenhower. Voor 1 miljoen dollar kocht televisiestation CBS de Univac computer. Gaandeweg de verkiezingsdag voorspelde de journalist aan de hand van de computergegevens dat Eisenhower zou gaan winnen. CBS wachtte echter tot middernacht met de uitslag. Dat had niet gehoeven, want de computervoorspelling klopte en CBS had het nieuws al uren eerder kunnen brengen. Vier jaar later hadden alle grote televisiezenders de computer aangeschaft.
Pulitzer
Dat je met datajournalistiek Pulitzer prijzen kunt winnen, bewijst SunSentinel met de productie Speeding Cops, aldus El Fassed, waarin data werd verzameld en aan elkaar werd gekoppeld over snelheidsovertredingen van politieagenten in Florida. Een andere prijswinnaar is de New York Times geweest met How much hospitals charge for the same procedures, oftewel prijzen voor dezelfde behandelingen in verschillende ziekenhuizen in Amerika en de enorme prijsverschillen die er zijn. ‘In Nederland kan dit helaas nog niet, maar we hebben een bezwaarprocedure ingediend om zo gedeclareerde kosten van alle zorgaanbieders in Nederland boven water te krijgen.'
Babynamen
Binnen de datajournalistiek wordt nog veel gewerkt met statische data. Zonde, vindt Arjan El Fassed. ‘Een project wordt nog ad hoc uitgevoerd. Een datavisualisatie wordt gekoppeld aan een artikel en wordt verder niet ververst. Data zou je veel dynamischer kunnen inzetten. Robotjournalistiek klinkt eng, maar is niet eng. Een simpel voorbeeld. Elk jaar worden de populairste jongens- en meisjesnamen bekend gemaakt via de Sociale Verzekeringsbank en het Meertens Instituut. Elk nieuwsmedium maakt hierover zijn eigen nieuwsbericht. Er wordt in een tool geinvesteerd, die eenmalig wordt gekoppeld aan het bericht. Je zou die tool veel duurzamer kunnen maken als je de data automatisch hierin kunt verversen. De tool wordt dan ook interessant los van het nieuwsmoment. Het mooiste zou zijn om die data te ontsluiten zodat je die realtime kunt opvragen. Aanstaande ouders kunnen dan op elk moment kijken welke namen populair zijn in welke regio.'
Openspending
Enkele jaren geleden startte El Fassed het project Open Spending met als doel het zorgen voor een transparantere en efficiëntere overheid door het ontsluiten van data. Met Openspending is het mogelijk om uitgaven en inkomsten van overheden digitaal te ontsluiten en onderling te vergelijken. Steeds meer gemeenten, provincies en andere overheden ontsluiten hun financiële gegevens en worden toegevoegd aan dit platform. ‘Gemeenten, provincies, waterstaten sturen elk kwartaal een bestand naar het CBS ter verantwoording van hun uitgaven. De VNG heeft echter afspraken met CBS gemaakt dat de data niet met elkaar vergeleken worden. Dat doen wij wel. Wij vragen toestemming van elke gemeente apart waarmee onderlinge vergelijkingen kunnen maken.’
Kansen freelancers
Er is heel veel data, aldus El Fassed, maar de manier waarop die worden ontsloten is nog vaak een probleem. ‘We zien het bij verkiezingsuitslagen, rechtspraak of financiële data. Ook zijn er nog weinig datajournalisten. Programmeertaal is niet wijd verspreid onder journalisten. Terwijl datajournalistiek steeds belangrijker wordt. Als de kennis nog ontbreekt, dan biedt datajournalistiek natuurlijk grote kansen voor freelance journalisten die zich hierin specialiseren.’
foto: Sebastiaan ter Burg